Có những ca khúc vượt qua ranh giới của nghệ thuật, trở thành biểu tượng của dân tộc, nơi mỗi câu hát, mỗi giai điệu đều chạm đến trái tim hàng triệu người. Với người Việt Nam, "Tiến Quân Ca" – Quốc ca của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam – chính là một bài hát như thế.
Nhạc sĩ Văn Cao.
Được nhạc sĩ Văn Cao sáng tác trong bối cảnh đất nước còn chìm trong khói lửa năm 1944, "Tiến Quân Ca" mang khí thế hừng hực của một dân tộc đang đứng lên giành lại tự do, độc lập. Giai điệu rộn ràng, hùng tráng, lời ca ngắn gọn, dứt khoát nhưng đầy sức mạnh: "Đoàn quân Việt Nam đi, chung lòng cứu quốc..." – tất cả hòa quyện thành bản hùng ca thiêng liêng nhất của dân tộc Việt Nam trong nhiều thập kỷ qua.
Điều đặc biệt là, dù ở lứa tuổi nào, dù sinh sống tại quê nhà hay nơi đất khách, gần như ai cũng thuộc lòng ca khúc này. Không cần nhạc đệm, không cần lời in giấy trắng mực đen – chỉ cần vang lên câu hát đầu tiên, cả triệu trái tim Việt cùng hòa chung một nhịp.
Chúng ta hát Quốc ca vào mỗi sáng thứ hai dưới sân trường, trong lễ chào cờ trang nghiêm. Các vận động viên Việt Nam xúc động rơi nước mắt khi "Tiến Quân Ca" vang lên trên bục vinh quang quốc tế. Kiều bào ở xa quê hát bài hát ấy trong những buổi lễ cộng đồng như một cách để giữ chặt sợi dây gắn bó với Tổ quốc.
Nội dung bài hát Quốc ca.
Không chỉ là một bản nhạc, Quốc ca còn là một phần máu thịt của dân tộc, là ký ức, là niềm tin, là lý tưởng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Trong thời đại hội nhập và phát triển, khi âm nhạc mang nhiều màu sắc đa dạng, vẫn có những giai điệu mà chỉ cần cất lên là khiến người ta nghẹn ngào – và "Tiến Quân Ca" là một trong số ít những giai điệu như thế.
Bên cạnh đó, nhiều ca khúc khác như "Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng", "Tự nguyện", "Đất nước", "Việt Nam ơi!", "Tổ quốc gọi tên mình"... cũng đang tiếp tục nối dài tinh thần yêu nước qua âm nhạc. Nhưng Quốc ca luôn giữ một vị trí đặc biệt – bởi nó không chỉ là niềm tự hào, mà còn là trách nhiệm, là lời nhắc nhở không lời về quá khứ hào hùng và tương lai tươi sáng của đất nước.
Trong bất kỳ thời khắc thiêng liêng nào của dân tộc, vẫn sẽ luôn có một bài hát được cất lên – mạnh mẽ, đồng lòng, bất khuất – để nhắc chúng ta rằng: Chúng ta là người Việt Nam.
