Trong những năm tháng lịch sử sôi động của cuộc chiến tranh Đông Dương, giữa lòng Sài Gòn đầy biến động, có một người đàn ông xuất hiện trên các trang báo phương Tây với tư cách là phóng viên tài hoa, lịch lãm.
Ít ai biết rằng, đằng sau những bài viết sắc sảo đó là một trí tuệ Việt Nam đang âm thầm góp phần làm nên chiến thắng của cả dân tộc. Người đó chính là điệp viên chiến lược Phạm Xuân Ẩn - một biểu tượng kiêu hãnh của tình báo Việt Nam.
Cuốn sách Một người Việt trầm lặng của nhà báo người Pháp Jean-Claude Pomonti là một tác phẩm về lịch sử được xây dựng theo cách đặc biệt. Không chỉ ghi lại cuộc đời và sự nghiệp của một điệp viên huyền thoại mang tên Phạm Xuân Ẩn, cuốn sách còn tái hiện bối cảnh chính trị, báo chí và chiến lược đầy phức tạp của miền Nam Việt Nam trong thời chiến.
Với góc nhìn của một nhà báo độc lập từng có cơ hội làm việc với Phạm Xuân Ẩn, tác giả đã kể lại cuộc đời của Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn không chỉ bằng tư liệu mà còn bằng sự thấu cảm và trải nghiệm cá nhân của chính ông. Điều này đã tạo nên sự hấp dẫn riêng cho cuốn sách.
Phạm Xuân Ẩn được xem là "người của hai thế giới". Trong thế giới báo chí, ông là cây bút có tên tuổi, từng làm việc cho Time, Reuters, New York Herald Tribune... Trong thế giới ngầm, ông là bộ não chiến lược, là người chuyển về miền Bắc những tài liệu mật.
Sống giữa một mê cung của hiểm nguy: những kẻ bám đuôi, điệp viên hai mang, những chiếc bẫy giăng sẵn từ chính đồng nghiệp tưởng chừng vô hại. Ông không chỉ thu thập tin tức mà còn phải đọc vị những dòng chữ, giải mã từng dấu hiệu, phân biệt đâu là sự thật, đâu là cái bẫy được nguỵ tạo tinh vi. Và rồi, ông âm thầm gửi về miền Bắc những bản báo cáo như mạch máu chiến lược, góp phần cho chiến thắng của dân tộc Việt Nam.
Điều khiến bạn đọc cảm phục chính là sự điềm tĩnh, cống hiến và lòng trung thành tuyệt đối với đất nước. Không một phát súng, không một trận đánh trực diện, nhưng người đàn ông trầm lặng ấy đã góp phần thay đổi cục diện cuộc chiến. Ông sống và làm việc giữa kẻ thù, nhưng tâm trí luôn hướng về khát vọng hòa bình và thống nhất dân tộc.
Trong thời đại mà thông tin là vũ khí, câu chuyện của Phạm Xuân Ẩn khiến chúng ta không khỏi đặt câu hỏi: Liệu một nhà báo, một người kể chuyện, có thể làm nên lịch sử? Với Phạm Xuân Ẩn? Câu trả lời là: Có! Và ông đã làm điều đó suốt một đời người.
