Yêu nước theo cách của người trẻ

Hành trang ra thế giới là cờ tổ quốc

T.N.K (18 tuổi, ở TP.HCM) tỉ mỉ dán những chiếc đề can in hình cờ Tổ quốc lên 3 chiếc va li cho chuyến du học tới Vương quốc Anh; chọn những chỗ dễ nhìn nhất, đẹp nhất không chỉ để nhận diện mà để "đất nước theo mình đi bất cứ đâu". Trong hành trang K. mang tới nước Anh là cuốn sách Mưa đỏ và hồi ký của bà Nguyễn Thị Bình (nguyên Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình). N.K đã xem phim Mưa đỏ trước khi đi và bà Bình là thần tượng của em… Thế nên "hành trang ra thế giới của em lần này chính là đất nước", N.K nói.

N.K là một trong rất nhiều bạn trẻ mà tôi gặp ở rạp khi phim Mưa đỏ lên cơn sốt vé. Năm 2025 không chỉ đánh dấu bước ngoặt cho dòng phim cách mạng Việt Nam mà còn đánh dấu sự thay đổi lớn trong giới trẻ. Họ đã, đang tìm hiểu lại lịch sử hào hùng của dân tộc, họ cũng thể hiện tình yêu quê hương, đất nước bằng nhiều cách rất riêng, vừa hiện đại, vừa sáng tạo, và đậm chất Việt Nam.

PGS-TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, nhận xét: "Chúng ta có thể thấy một sự chuyển biến rõ rệt. Thanh niên hôm nay không chỉ học sử qua sách vở, mà còn tìm cách sống cùng sử. Họ biến lịch sử và văn hóa thành một phần trong nhịp thở hằng ngày, trong âm nhạc, nghệ thuật, trên mạng xã hội và trong các hành động xã hội. Đó là điều khiến chúng ta có quyền lạc quan vào tương lai".

Ảnh: NVCC

Nếu như trong quá khứ, tình yêu nước thường gắn với những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, thì ngày nay yêu nước được thế hệ trẻ thể hiện qua những hành động rất đời thường và gần gũi.

Mỗi mùa hè, hàng chục nghìn sinh viên khoác áo xanh tình nguyện, tỏa đi khắp các vùng quê, tham gia xây cầu nông thôn, hỗ trợ bà con vùng xa gieo mầm xanh, hay sát cánh cùng sĩ tử trong các kỳ thi. Đó không chỉ là những chuyến đi tình nguyện đơn thuần, mà còn là bài học về lòng yêu nước, về sự sẻ chia trách nhiệm với cộng đồng.

Tình yêu nước hôm nay cũng hiện hữu trong các phong trào bảo vệ môi trường. Từ chiến dịch "Chống rác thải nhựa", "Làm sạch bờ biển" cho đến những dự án trồng rừng ngập mặn, giới trẻ đang biến niềm tự hào dân tộc thành ý thức gìn giữ từng dòng sông, cánh rừng, bãi biển… những phần máu thịt của Tổ quốc.

Một trong những minh chứng tiêu biểu là dự án Sài Gòn Xanh. Bắt đầu từ năm 2018 chỉ với vài chục bạn trẻ, nhóm ngày ngày lội xuống các tuyến kênh như Nhiêu Lộc - Thị Nghè, kênh Tẻ, kênh Đôi… để dọn rác. Ban đầu, không ít người hoài nghi: "Dọn làm gì, mai lại đầy thôi", nhưng hành động nhỏ ấy đã tạo hiệu ứng lan tỏa. Năm năm sau, con số thật sự ấn tượng: hơn 300 chiến dịch được triển khai, thu hút 20.000 tình nguyện viên, thu gom 3.000 tấn rác. Không chỉ làm sạch dòng kênh, nhóm còn góp phần thay đổi nhận thức cộng đồng, khơi dậy tinh thần trách nhiệm bảo vệ môi trường sống.

Ảnh: NVCC

Anh Nguyễn Lương Ngọc, người sáng lập Sài Gòn Xanh, chia sẻ: "Dù chỉ là hành động nhỏ, chúng mình cũng có thể tạo ra sự thay đổi nếu đủ kiên trì". Thông điệp giản dị ấy đã chạm tới trái tim nhiều bạn trẻ, thôi thúc họ biến tình yêu Tổ quốc thành những việc làm thiết thực mỗi ngày.

Mang văn hóa dân tộc ra thế giới

Nếu như trước kia, văn hóa truyền thống thường chỉ gắn với bảo tàng, sách giáo khoa, các lễ hội thì nay các chất liệu dân gian đã đi sâu vào các sản phẩm nghệ thuật đương đại, bước thẳng lên sân khấu, chinh phục giới trẻ nói riêng và người Việt nói chung.

Đó là Phương Mỹ Chi với những bản dân ca mới mẻ, Hoàng Thùy Linh với hàng loạt MV khai thác chất liệu cổ truyền trong hình thức hiện đại, hay Hòa Minzy trong những ca khúc mang màu sắc lịch sử… Tất cả đều tạo nên sự kết nối tự nhiên giữa khán giả trẻ và truyền thống.

Đặc biệt, nhóm sản xuất DTAP đã gây tiếng vang lớn với dự án Made in Vietnam. Họ sử dụng nhạc cụ dân tộc như đàn bầu, đàn tranh, kèn sona, trống… để thu âm, phối khí và đưa vào ca khúc mang thông điệp tự hào dân tộc. NSND Thanh Hoa bày tỏ sự bất ngờ và tự hào khi tham gia dự án: "Lâu rồi tôi mới thấy một ê kíp trẻ lại tâm huyết đến vậy trong việc thể hiện tình yêu dành cho Việt Nam. Cách họ làm vừa sáng tạo, vừa trân trọng quá khứ".

Ảnh: NVCC

Không chỉ dừng lại trong nước, nghệ sĩ Việt còn mang văn hóa dân tộc ra thế giới. Mới nhất là ca sĩ Đức Phúc với ca khúc Phù Đổng Thiên Vương (nhạc sĩ Hồ Hoài Anh sáng tác, lấy cảm hứng từ bài thơ Tre Việt Nam của Nguyễn Duy). Tác phẩm kết hợp dân ca, rap và chất liệu EDM hiện đại, kể lại câu chuyện Thánh Gióng - biểu tượng sức mạnh dân tộc. Tại đấu trường âm nhạc quốc tế Intervision 2025 ở Moscow (Nga), phần trình diễn này không chỉ giúp Đức Phúc giành Quán quân với 422 điểm và giải thưởng 9 tỉ đồng, mà còn đánh dấu lần đầu Việt Nam bước lên bục cao nhất ở một sân chơi âm nhạc tầm cỡ châu lục. Chiến thắng ấy được xem như cú hích, khẳng định vị thế âm nhạc Việt Nam và chứng minh rằng chất liệu dân gian hoàn toàn có thể chinh phục khán giả toàn cầu khi được kể lại bằng ngôn ngữ mới.

Trước đó, ca khúc Nhà tôi có treo một lá cờ (DTAP và Hà Anh Tuấn) lại tạo nên làn sóng tự hào mạnh mẽ trong dịp Quốc khánh 2.9. Câu hát "Việt Nam có trăm triệu lá cờ, và tôi chính là một ngọn cờ" vang vọng khắp các nền tảng, thu hút hơn 4 triệu lượt nghe trên YouTube trong 1 tháng và liên tục xuất hiện trong video của cộng đồng mạng. Không khí hào sảng, ấm áp của ca khúc khiến tinh thần ngày lễ lớn vẫn tiếp tục lan tỏa, thổn thức trong lòng nhiều người cho tới nay.

Âm nhạc yêu nước cũng để lại dấu ấn với ca khúc Viết tiếp câu chuyện hòa bình của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, do ca sĩ Duyên Quỳnh thể hiện. Lời ca giản dị, giai điệu hào hùng đã gợi nhắc công ơn thế hệ cha anh hy sinh vì độc lập, đồng thời khơi dậy trách nhiệm tiếp nối hành trình xây dựng đất nước trong thời bình.

Nhà thơ trẻ Nam Thi, người từng cố vấn văn hóa cho nhiều MV đình đám, khẳng định: "Hình ảnh người Việt cổ không hề lạc hậu, mà mang trong mình nền văn minh rực rỡ. Văn hóa dân tộc phải hiện diện trong nghệ thuật đương đại thì mới thật sự sống". Đây cũng chính là thông điệp chung của thế hệ nghệ sĩ trẻ: văn hóa truyền thống không phải là "di sản tĩnh" mà là chất liệu sống, cần được tái tạo, làm mới để đồng hành cùng giới trẻ hôm nay.

Ảnh: NVCC

Âm nhạc và nghệ thuật, nhờ vậy đã trở thành chiếc cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Nó giúp thế hệ trẻ không chỉ biết đến lịch sử bằng lý trí mà còn cảm nhận bằng rung động trực tiếp. Và khi văn hóa dân tộc được lan tỏa bằng cách đó, tình yêu nước cũng trở thành dòng chảy tự nhiên, chạm tới trái tim hàng triệu người.

Minh chứng rõ nét chính là bộ phim Mưa đỏ - tác phẩm lịch sử chiến tranh của đạo diễn Đặng Thái Huyền, chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Chu Lai, lấy cảm hứng từ 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị năm 1972 đã thu hút rất đông giới trẻ tới rạp.

Ngay khi ra mắt, Mưa đỏ nhanh chóng trở thành hiện tượng phòng vé. Các rạp chiếu phim trên cả nước liên tục kín suất, vé nhiều nơi rơi vào tình trạng "cháy" ngay trong ngày mở bán. Đến ngày 21.9, doanh thu đã vượt mốc 600 tỉ đồng - con số kỷ lục trong lịch sử điện ảnh Việt. Điều này khẳng định rằng dòng phim lịch sử chiến tranh hoàn toàn có thể chinh phục khán giả đại chúng nếu được đầu tư chỉn chu cả về nội dung lẫn nghệ thuật.

Nếu điện ảnh giúp người trẻ "sống cùng sử" trong đời thường, thì các sự kiện văn hóa nghệ thuật và đại lễ quốc gia lại mang đến cho họ những khoảnh khắc thiêng liêng, nơi cảm xúc tự hào dân tộc được khơi dậy mạnh mẽ.

Năm 2025, đất nước ghi dấu hai cột mốc trọng đại: 50 năm đất nước thống nhất (A50) và 80 năm Quốc khánh 2.9 (A80). Tại Quảng trường Ba Đình, dòng người trẻ khoác trên mình cờ đỏ sao vàng, xếp hàng tham gia đại lễ. Hình ảnh ấy tràn ngập mạng xã hội qua hàng triệu video ghi lại khoảnh khắc thượng cờ, bắn pháo hoa, ca hát tập thể.

Trong lễ kỷ niệm A80, ca sĩ Mỹ Tâm đã có màn trình diễn mà cô gọi là "xúc động nhất sự nghiệp". Dù chỉ cất giọng trong tám câu đầu Tiến quân ca và một đoạn ngắn Giai điệu tự hào, sự trang nghiêm của khung cảnh cùng giọng ca đầy cảm xúc đã lan tỏa mạnh mẽ, gây "viral" trên sóng truyền hình lẫn mạng xã hội. Mỹ Tâm kể ê kíp của cô phải thức từ 2 - 3 giờ sáng để chuẩn bị dưới trời mưa nặng hạt, nhưng ngay lúc sát giờ diễn, trời bất ngờ hửng nắng, đây là khoảnh khắc cô gọi là "kỳ diệu". Với áo dài trắng tinh giản, mái tóc bới cao và phụ kiện tối giản, Mỹ Tâm khẳng định cô đến với A80 không phải với tư cách một ca sĩ trong show diễn, mà như một người con đất Việt hòa mình vào lịch sử.

Có thể nói, chính những concert và đại lễ ấy đã đưa văn hóa lịch sử bước lên sân khấu đại chúng, trở thành "quyền lực mềm" lan tỏa mạnh mẽ trong lòng giới trẻ. Để họ cảm nhận lịch sử không bằng khái niệm xa xôi, mà bằng nhịp đập trái tim ở khoảnh khắc hiện tại.

Để tình yêu nước thành sức mạnh mềm

Để tình yêu nước trở thành quyền lực mềm, góp phần đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới, PGS-TS Bế Trung Anh, Ủy viên Thường trực Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, cho rằng cần để giới trẻ nhìn thấy vai trò và hình bóng của chính họ trong những công việc lớn lao. Ông dẫn chứng từ lễ kỷ niệm A80, khi các nghệ sĩ trẻ được lựa chọn biểu diễn thay vì nghệ sĩ gạo cội, qua đó khéo léo gửi gắm trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc cho thế hệ mới. Khi được tham gia, giới trẻ không chỉ thấy niềm tự hào, mà còn nhận thức rõ hơn quyền lợi và trách nhiệm của mình.

Dẫn chứng việc Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi thư chúc mừng ca sĩ Đức Phúc ngay sau khi chiến thắng cuộc thi âm nhạc quốc tế Intervision 2025 với ca khúc Phù Đổng Thiên Vương, ông Bế Trung Anh nhấn mạnh việc khích lệ, tạo cơ hội và trao niềm tin để giới trẻ được hiện diện nhiều hơn trong đời sống quốc gia là chìa khóa để nuôi dưỡng tình yêu nước thành động lực phát triển bền vững. Trong thư, Thủ tướng biểu dương giọng ca nội lực và màn trình diễn đầy cảm xúc, khẳng định đây không chỉ là thành tích cá nhân mà là niềm tự hào chung của nền âm nhạc và văn hóa Việt Nam; đồng thời mong muốn thành công này sẽ là nguồn cảm hứng để nghệ sĩ và tuổi trẻ tiếp tục sáng tạo, đóng góp nhiều hơn cho đất nước.

Các chuyên gia, các nhà xã hội học đều có cùng quan điểm, cần trao niềm tin và quyền hành động cho thanh niên, cho giới trẻ. Bởi họ không chỉ là tương lai mà chính là hiện tại của đất nước. Khi được khích lệ, trao quyền và đồng hành, họ sẽ biến tình yêu nước thành nguồn năng lượng mạnh mẽ, đóng góp vào sự phát triển.