Từng có nhiều tác phẩm thống trị cả châu Á, phim Hàn giờ đây lại liên tục vướng phải những lùm xùm không đáng có, khiến khán giả trong và ngoài nước phải thở dài. Không phải vì diễn xuất yếu hay kịch bản nhạt, mà vì những yếu tố văn hóa - lịch sử - tôn giáo bị thể hiện sai lệch, thậm chí xúc phạm. Từ Suzy, Jeon Ji Hyun đến Yoona, Kim Go Eun,... hàng loạt cái tên đình đám đều bị cuốn vào làn sóng tranh cãi chỉ vì phim họ đóng dính đến một “vùng cấm”. Thực tế, đây không còn là vài sự cố lẻ tẻ mà đã trở thành căn bệnh hệ thống của phim Hàn hiện đại, khi các nhà làm phim quá tự tin vào tầm ảnh hưởng toàn cầu, nhưng lại thiếu sự cẩn trọng tối thiểu với văn hóa và lịch sử của người khác.
Khi phim Hàn muốn toàn cầu hóa nhưng lại vấp ngã ở ranh giới văn hóa
Phim Hàn trong thập kỷ qua đã chứng minh khả năng vươn tầm thế giới, từ Parasite đến Squid Game, từ nền tảng truyền hình, điện ảnh truyền thống đến Netflix. Nhưng cùng với khát vọng ấy là một xu hướng mới: mở rộng bối cảnh ra quốc tế, nhắc đến các quốc gia khác, thậm chí khai thác yếu tố tôn giáo hay tín ngưỡng. Chính điều đó khiến ranh giới giữa sáng tạo và xúc phạm ngày càng mong manh và khi vượt quá, hậu quả thường rất nặng nề.
Tempest của Jun Ji Hyun là ví dụ rõ nhất. Một câu thoại bị cho là ám chỉ Trung Quốc là đất nước “chỉ toàn chiến tranh” đủ khiến bộ phim sụp đổ. Khán giả Trung Quốc đồng loạt tẩy chay, đánh 1 sao hàng loạt, khiến hình ảnh của Jeon Ji Hyun - người vốn có lượng fan khổng lồ ở đất nước này lao dốc không phanh. Hàng loạt thương hiệu tại đây cũng ngừng hợp tác với cô, khiến tổn thất không chỉ ở danh tiếng mà còn là hàng triệu USD hợp đồng quảng cáo.
Suzy cũng không thoát khỏi làn sóng phản ứng dữ dội với Genie Make A Wish. Bộ phim bị tố cố tình bôi xấu Trung Quốc khi để những nhân vật phản diện nói tiếng Trung, dù bối cảnh phim không liên quan đến quốc gia này. Chỉ sau vài tập, mạng xã hội xôn xao, điểm số thấp chạm đáy, còn Suzy - người từng được mệnh danh tình đầu quốc dân bỗng trở thành tâm điểm chỉ trích vì “thiếu nhạy cảm”.
Tình huống tương tự xảy ra với Yoona trong Ngự Trù Của Bạo Chúa, tác phẩm bị cho là xuyên tạc lịch sử và xúc phạm văn hóa ẩm thực Trung Hoa. Trước đó, chính Yoona cũng từng bị chỉ trích với King The Land, khi phim khắc họa một hoàng tử Ả Rập nghiện rượu và mê gái, hình ảnh bị đánh giá là xúc phạm nghiêm trọng tôn giáo và văn hóa Trung Đông.
Và không chỉ ở nước ngoài, khán giả Việt Nam cũng từng phải lên tiếng khi Little Women của Kim Go Eun có lời thoại xuyên tạc chiến tranh Việt Nam, gọi “lính Hàn Quốc là anh hùng của chiến tranh Việt Nam” cùng hàng loạt chi tiết xuyên tạc khác trải dài cả tác phẩm. Kết quả, bộ phim bị Netflix Việt Nam gỡ bỏ hoàn toàn, trở thành tiền lệ nghiêm trọng nhất trong lịch sử phim Hàn phát sóng tại nước ta.
Những ví dụ ấy cho thấy tham vọng toàn cầu hóa đang khiến phim Hàn tự hại chính mình. Họ muốn được cả thế giới hiểu và yêu, nhưng lại kể câu chuyện của thế giới bằng lăng kính quá chủ quan, đôi khi kiêu ngạo.
Căn bệnh chủ quan và cái giá phải trả
Căn nguyên của hàng loạt vụ việc này không nằm ở diễn viên hay cốt truyện, mà ở cách tư duy của giới làm phim. Dù cố gắng vươn ra toàn cầu, phim ảnh Hàn lại quên mất rằng mỗi quốc gia đều có những vùng nhạy cảm không thể động chạm tùy tiện. Sáng tạo là quyền, nhưng sáng tạo quá đà lại là con dao hai lưỡi. Từ Joseon Exorcist bị cấm chiếu sau hai tập vì sử dụng đạo cụ Trung Hoa trong bối cảnh Joseon, đến Squid Game 2 gây phẫn nộ ở Việt Nam vì nhân vật kể chuyện cha từng "tham gia chiến tranh",.... tất cả đều bắt nguồn từ cùng một sai lầm là sự coi nhẹ kiểm duyệt văn hóa. Các biên kịch muốn tạo sự mới mẻ, nhưng lại không dành đủ thời gian tìm hiểu về ý nghĩa, bối cảnh, hay cảm xúc mà những chi tiết đó có thể gợi lên với người xem quốc tế. Hoặc đôi khi họ có tìm hiểu chỉ là không muốn làm đúng
Điện ảnh Hàn rất giỏi trong việc quảng bá văn hóa đất nước nọ nhưng giờ đây chính điều đó lại khiến họ dễ sa vào cực đoan khi viết về đất nước khác. Đó là thứ khiến khán giả toàn cầu cảm thấy bị xúc phạm, đặc biệt là ở những quốc gia có lịch sử nhạy cảm với Hàn Quốc như Trung Quốc. Không thể phủ nhận, tham vọng của giới làm phim Hàn Quốc là chính đáng khi họ muốn dẫn đầu châu Á, biến phim ảnh thành công cụ xuất khẩu văn hóa. Nhưng để thật sự trở thành một đế chế, có lẽ Hallyu cần học cách tôn trọng ranh giới và sự khác biệt. Hàng loạt phim bị gỡ, tẩy chay, nhận điểm số thấp chạm đáy trên các chuyên trang phim ảnh quốc tế hay diễn viên bị "phong sát" là lời cảnh tỉnh rõ ràng nhất. Bởi khán giả không chỉ xem phim để giải trí và tự tôn dân tộc là vấn đề cực kỳ nhạy cảm ở bất cứ quốc gia nào.
Nguồn ảnh: Tổng hợp
