CANH BẠC LỚN
Phim chiếu rạp Bẫy tiền đặt người xem trước một thực tế đáng ngại khi nạn nhân của tội phạm công nghệ cao không còn là hình ảnh xa lạ. Đó có thể là người trẻ đang bí bách tài chính, là nhân viên văn phòng mong kiếm thêm thu nhập, là phụ huynh chạy tiền cho con, hay bất kỳ ai có ước mơ đổi đời nhanh chóng… Trong khi đó, Thiên đường máu bóc trần một phiên bản khác của "cái bẫy thời đại số": những lời mời gọi sang nước ngoài với mức lương hấp dẫn, cuộc sống ổn định, tương lai rộng mở…, từ đó tái hiện chân thật bi kịch của những nạn nhân rơi vào cạm bẫy xuất khẩu lao động trá hình: bị bóc lột, giam giữ, tước đoạt quyền tự do và dần đánh mất chính mình.
Các phim truyền hình đang phát sóng như Lằn ranh và Tường lửa Tràng An cũng nối dài mạch phim cảnh báo tội phạm công nghệ cao với câu chuyện tiền ảo, sàn giao dịch ma, hội thảo đa cấp, chiêu bài "đầu tư không rủi ro", đánh cắp thông tin cá nhân…
Liên Bỉnh Phát trong phim Bẫy tiền
ẢNH: ĐPCC
Là biên kịch của phim Tường lửa Tràng An, trung tá Vũ Liêm, Phó giám đốc Điện ảnh Công an nhân dân, cho rằng những vấn đề thời sự "nóng" tuy là đề tài hấp dẫn và được dư luận quan tâm ngoài đời thực, nhưng lại ít được khai thác sâu rộng trên màn ảnh. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu liên quan đến các yếu tố kiểm duyệt, rủi ro sản xuất, áp lực về tính thời sự. Trong đó, yếu tố kiểm duyệt xếp đầu tiên. Các vấn đề nóng như tham nhũng, tranh chấp đất đai, các xung đột xã hội phức tạp thường đòi hỏi sự cân nhắc rất kỹ lưỡng về mặt quan điểm và thông điệp. Phim phải đảm bảo tính định hướng, tránh gây hiểu lầm hoặc làm ảnh hưởng đến hình ảnh của cơ quan, tổ chức cụ thể. Vì vậy, các nhà sản xuất lo sợ rủi ro về mặt chính sách có thể dẫn đến bị dừng sản xuất giữa chừng hoặc không được cấp phép phát sóng, gây tổn thất về kinh phí và công sức. Tiếp đó là thách thức về tính thời sự cũng như tiến độ sản xuất. Một bộ phim truyền hình thường mất từ 6 tháng đến 1 năm (hoặc hơn) để hoàn thành từ khâu viết kịch bản đến hậu kỳ. Khi phim ra mắt, vấn đề thời sự được khai thác trong phim có thể đã nguội đi hoặc có diễn biến mới ngoài đời thực, làm giảm sự quan tâm của khán giả.
Ngoài ra, các đề tài nóng thường gắn với bối cảnh lớn (trụ sở công an, bệnh viện, điều tra hiện trường, không gian làm việc công nghệ cao), đòi hỏi đầu tư lớn hơn về bối cảnh, đạo cụ, kỹ xảo cùng nhân sự chuyên môn.
"Mặc dù hấp dẫn, nhưng không phải đề tài nóng nào cũng dễ dàng thu hút các nhà quảng cáo. Từ hiện trạng đó, nhà sản xuất có xu hướng chọn những đề tài an toàn và ít rủi ro về thời gian hơn, như tình cảm gia đình, hài hước lãng mạn, vì có tính phổ quát và dễ dàng thu hút khán giả hơn trong khung giờ vàng. Tóm lại, việc làm phim về đề tài thời sự nóng là một canh bạc lớn, cần sự dấn thân, nhiệt huyết, tài năng và sự hỗ trợ chính sách để vượt qua các rào cản", ông Vũ Liêm nói.
Tránh giáo điều làm giảm tính hấp dẫn
Oscar Dương, đạo diễn phim Bẫy tiền, chia sẻ với PV Thanh Niên: "Đặt trong mặt bằng và thị hiếu chung của khán giả, đề tài phim có phần khó tiếp cận hơn so với một số chủ đề khác. Ê kíp chúng tôi có đặt ra vấn đề này nhưng vẫn quyết định theo đuổi đến cùng với mong muốn tạo ra một món ăn tinh thần mới lạ, giải trí hấp dẫn và đóng góp một phần vào việc nâng cao ý thức cảnh giác của người dân về nạn lừa đảo".
Đạo diễn Oscar Dương cho biết Bẫy tiền nhận được sự tư vấn từ nhiều đơn vị khác nhau vào khâu kịch bản để đảm bảo tính chân thực của bộ phim. "Đoàn phim đã đầu tư thiết kế một ứng dụng thật. Các diễn viên cũng được workshop kỹ càng, giải thích cụ thể về những thuật ngữ chuyên ngành có trong kịch bản để có thể diễn xuất một cách tốt nhất. Chúng tôi tổ chức để dàn diễn viên thảo luận toàn bộ các cảnh trong kịch bản suốt nhiều tuần liền", đạo diễn chia sẻ.
Quang Tuấn và Hoài Lâm trong phim Thiên đường máu
ẢNH: NSX
Về những thách thức với nhóm biên kịch phim đề tài tội phạm công nghệ, ông Vũ Liêm cho rằng độ phức tạp kỹ thuật chuyên ngành ở nội dung này là rất lớn nhưng khán giả đại chúng không phải ai cũng hiểu rõ công nghệ thông tin, nên phải làm sao biến điều đó thành những chi tiết hấp dẫn người xem.
"Chúng tôi đã "nghệ thuật hóa" rất nhiều tình huống trong quá trình xây dựng kịch bản phim thành các tình huống kịch tính, dễ cảm nhận. Đồng thời, phải cân bằng giữa ngôn ngữ chuyên ngành cần thiết và ngôn ngữ đời thường để khán giả không bị "ngợp" hay mất kết nối với câu chuyện. Hơn nữa, phải tạo sự cuốn hút trên phim bằng những tình huống thực tế nhưng lại cần hạn chế tránh để lộ lọt nghiệp vụ ở mức tối đa", nhà biên kịch Vũ Liêm cho biết.
"Việc lấy chất liệu từ các chuyên án có thật như chuyên án "Mr. Pips" vừa là lợi thế về độ chân thực, vừa là thách thức về mặt xử lý thông tin để đảm bảo bí mật nghiệp vụ và không làm lộ phương pháp điều tra. Chúng ta đều biết phim không chỉ là giải trí mà còn mang sứ mệnh cảnh báo xã hội về các thủ đoạn lừa đảo phổ biến trên không gian mạng. Điều này đòi hỏi kịch bản phải lồng ghép thông điệp một cách khéo léo, tránh việc giáo điều làm giảm tính hấp dẫn", Phó giám đốc Điện ảnh Công an nhân dân nói thêm.
