Khi có phương án hợp nhất hai tỉnh An Giang và Kiên Giang – lấy tên "An Giang" và đặt trung tâm hành chính tại Rạch Giá – câu hỏi đầu tiên về vấn đề văn hóa – du lịch hiện lên trong đầu: Ngọn núi thiêng Thiên Cấm sẽ đứng ở đâu trong bản đồ kinh tế – văn hóa mới?
Sơn Thủy hữu tình ( nguồn: Dương Việt Anh)
Một "siêu tỉnh" ven biên – ven biển
Đơn vị hành chính mới sẽ có diện tích xấp xỉ 9.900 km² và dân số gần 3,7 triệu người – lớn nhất ĐBSCL cả về đất liền lẫn đường bờ biển. Quy mô kinh tế cũng nở ra: GRDP An Giang 2024 ước tăng 7,16 % (66,24 triệu đồng/người) kết hợp với Kiên Giang tăng 7,5 % (81,84 triệu đồng/người) sẽ đẩy tổng sản phẩm vùng lên cao hơn con số hiện tại, tạo dư địa ngân sách mới cho hạ tầng du lịch.
"Sơn – Hải nhất nhật trình"
Kiên Giang nức tiếng với Phú Quốc, Hà Tiên; An Giang sở hữu Thất Sơn kỳ vĩ. Sáp nhập giúp du khách sáng leo núi, chiều tắm biển trong cùng một tỉnh – thông điệp marketing mà không nhiều địa phương nào có được.
Chặng đường ấy sắp rút ngắn hơn khi tuyến cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng dự kiến hoàn thành 2027, nối cửa khẩu Tịnh Biên (chân Núi Cấm) với trục trung tâm đồng bằng, còn cao tốc Hà Tiên – Rạch Giá – Bạc Liêu khởi công 2026 sẽ gom dòng khách biển vào mạng lưới đường bộ tốc độ cao.
Núi Cấm – từ "đỉnh tâm linh" thành điểm neo thương hiệu
Biểu tượng địa hình duy nhất: Trong một "tỉnh miền Tây duy nhất có núi cao và biển sâu", Thiên Cấm Sơn cao 710 m sẽ đại diện cho nửa không gian sơn địa, cân xứng với Phú Quốc ở nửa hải đảo.
Cảnh sắc trời ban cho An Giang giữa vùng ĐBSCL rộng lớn (nguồn: Dương Việt Anh)
Tài nguyên tín ngưỡng đa văn hoá: Núi Cấm gắn lễ hội Bửu Sơn Kỳ Hương, Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam (Châu Đốc) – kiềng ba chân cùng Lăng Mạc Cửu (Hà Tiên). Liên kết lễ hội sẽ kéo dài mùa cao điểm du lịch suốt năm, thay vì chỉ dồn Tết và Vía Bà hiện nay.
Cú hích đầu tư: Với ngân sách hợp nhất lớn hơn, dự án Camping trên Lâm Viên dễ dàng tiếp cận vốn tín dụng xanh, trở thành mô hình thí điểm "glamping – kể chuyện lịch sử" rồi vươn tới chuẩn Khu Du lịch Quốc gia.
Giá trị lan tỏa kinh tế – xã hội
Tăng chi tiêu tuyến trục xuyên biên giới: Khách nước ngoài sẽ nghĩ đến chuyện bao tour Đền Angkor – Hà Tiên – Núi Cấm. Khi thủ tục hành chính gọn hơn trong một tỉnh, doanh nghiệp lữ hành tiết kiệm đáng kể thời gian xin giấy phép cửa khẩu.
Sinh kế bền vững cho cộng đồng thiểu số: Núi Cấm thuộc thị xã Tịnh Biên – địa bàn người Khmer chiếm phần đông. Lượng khách biển – núi dồi dào giúp dịch vụ homestay, văn hóa ẩm thực bản địa … gia tăng, thúc đẩy dịch vụ thương mại vệ tinh.
Chất xúc tác văn hoá: Lịch lễ hội biển Nghinh Ông (Hà Tiên) và mùa hành hương vía Bà (Núi Sam) vốn lệch nhau một tháng, nay có thể dựng tuyến Festival "Biển – Núi – Biên cương" kéo dài khoảng 45 ngày, quảng bá di sản hát bội Kiên Giang và văn hóa nhạc ngũ âm Khmer An Giang.
Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại – Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam (nguồn: BQL Núi Sam)
Thách thức cần hóa giải
Việc đặt trung tâm hành chính ở Rạch Giá đòi hỏi hạ tầng kết nối ngang núi – biển hơn 150 km phải hoàn thiện nhanh; nếu không, Núi Cấm có nguy cơ bị "tuột nước hậu" sau đường cao tốc. Song, với quỹ đất sạch của Lâm Viên hơn 100 ha và lượng khách An Giang 2024 đạt 9,1 triệu lượt (doanh thu 10.250 tỉ đồng), giới đầu tư tin sẽ không thiếu nguồn lực nâng cấp.
Công viên nước tại Lâm Viên ngay lòng núi
Núi Cấm – nơi từng được "đóng ấn" bí mật – đang bước ra ánh sáng như mỏ neo thương hiệu của "siêu tỉnh" mới. Khi cao tốc xẻ núi, lều glamping bật đèn, tiếng chuông chùa Vạn Linh sẽ vang xa hơn, không chỉ qua dãy Thất Sơn mà còn theo lộ trình phát triển kinh tế – văn hóa chung của một miền đất vừa có núi cao, vừa có biển rộng, sông dài.
