Giữa sân khấu rực ánh đèn, một nghệ sĩ xuất hiện với vẻ ngoài trẻ trung, hiện đại, khác hẳn hình dung quen thuộc về người chơi đàn bầu trong tà áo dài truyền thống, đó là NSƯT Lệ Giang. Chị đã dành hơn 30 năm cuộc đời gắn bó với cây đàn bầu, loại nhạc cụ một dây mang âm sắc như lời ru như tiếng lòng của người Việt.
Hơn 3 thập kỷ với một tình yêu duy nhất
"Ngày xưa, khi còn ngồi trên ghế nhà trường, hầu hết bạn bè đều tưởng tôi học piano, chẳng ai nghĩ tôi lại học đàn bầu - một nhạc cụ dân tộc. Có lẽ vì phong cách và vẻ ngoài của tôi khác hoàn toàn với hình ảnh thường thấy ở những người chơi đàn này", NSƯT Lệ Giang cười nhớ lại.
 |
 |
Lệ Giang bén duyên với đàn bầu từ khi còn nhỏ. Mẹ chị là nghệ sĩ chuyên tấu đàn tranh nên Lệ Giang lớn lên trong môi trường âm nhạc, được nghe, được nhìn các nghệ sĩ biểu diễn từ bé. Một lần xem truyền hình và nghe tiếng đàn bầu, chị bị mê hoặc ngay lập tức, chủ động xin mẹ cho theo học. Tình yêu ấy theo chị suốt chặng đường dài: 7 năm sơ cấp, 4 năm trung cấp, 4 năm đại học, rồi 2 năm thạc sĩ. 15 năm Lệ Giang miệt mài học tập trước khi trở thành giảng viên tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam.
Với chị, cây đàn bầu không chỉ là nhạc cụ mà là tri kỷ. "Tất cả buồn vui, kỷ niệm trong cuộc đời tôi đều gửi gắm qua cây đàn. Tôi không thể rời xa nó", chị tâm sự.
Gian nan của người nghệ sĩ dân tộc
Con đường nghệ thuật của Lệ Giang không trải toàn hoa hồng. Thời mới ra trường, mức lương giảng viên trẻ quá ít ỏi, không đủ trang trải cuộc sống khiến chị từng lung lay ý định theo nghề. Những khó khăn lại tiếp nối khi chị lập gia đình và sinh con. "Nếu không nỗ lực để có vị trí trong nghề, có thể đàn bầu sẽ không nuôi nổi bản thân chứ chưa nói đến gia đình", chị nhớ lại.
Nhưng rồi, mỗi lần được ra nước ngoài biểu diễn, chứng kiến khán giả quốc tế xúc động khi nghe tiếng đàn bầu, chị lại được tiếp thêm sức mạnh: "Họ nhìn tôi với ánh mắt trân trọng, yêu quý nhạc cụ của mình. Tôi nghĩ, mình không thể bỏ được". Và chị đã chọn đi tiếp con đường ấy bằng cả trái tim.
Lệ Giang từng biểu diễn ở nhiều châu lục, có khi tới một quốc gia đến 15-20 lần. Nhật Bản là nơi để lại trong chị ấn tượng sâu sắc nhất vì khán giả nơi này đặc biệt yêu nghệ thuật truyền thống Việt Nam. Có người theo đoàn biểu diễn suốt một tháng, buổi nào cũng đến xem.
"Tôi nhớ có lần đánh lên một giai điệu Việt, thấy khán giả rơi nước mắt. Họ còn xin được chạm vào đàn, thử chơi. Khoảnh khắc ấy tôi hiểu âm nhạc đã chạm đến trái tim họ", chị xúc động kể.
Năm 2019, chị được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú, một sự ghi nhận xứng đáng cho những cống hiến bền bỉ. Trong sự nghiệp, Lệ Giang đoạt 3 huy chương Vàng cá nhân tại Liên hoan độc tấu - hòa tấu nhạc cụ toàn quốc (các năm 2010, 2015, 2018) cùng nhiều giải thưởng khác.
Ngoài biểu diễn, chị còn miệt mài giảng dạy, truyền lửa cho thế hệ trẻ.
"Tôi biết ơn gia đình, thầy cô, tổ nghiệp đã cho mình tình yêu và sự gắn bó với đàn bầu. Giờ đây, tôi muốn trao lại tình yêu ấy cho các em - những người sẽ tiếp nối tiếng đàn của dân tộc", Lệ Giang nói.
NSƯT Lệ Giang từng có lúc nghĩ đến việc tìm công việc khác. Nhưng rồi chị chọn ở lại, trao trọn trái tim cho đàn bầu.
NSƯT Lệ Giang chia sẻ, gia đình hậu thuẫn rất nhiều để chị dành toàn tâm toàn ý nâng niu tiếng đàn bầu và cây đàn cũng không phụ chị. Nó đã đưa chị đi khắp thế giới, mang đến danh tiếng, sự nghiệp, và trên hết là niềm hạnh phúc được sống với đam mê.
"Cứ yêu đi, cứ trao hết mình, rồi sẽ nhận lại", chị mỉm cười. Với Lệ Giang, cây đàn bầu chính là món quà quý giá nhất mà cuộc đời đã trao.
Từng tham gia Điều còn mãi 2023, năm nay NSƯT Lệ Giang tiếp tục trở lại độc tấu bài Đất mẹ (nhạc sĩ Trần Mạnh Hùng) cùng Dàn nhạc Giao hưởng Mặt Trời, dưới đũa chỉ huy của nhạc trưởng Olivier Ochanine.
"Trong dòng chảy âm nhạc đương đại Việt Nam, Đất mẹ của nhạc sĩ Trần Mạnh Hùng là một dấu ấn đặc biệt. Không chỉ bởi đây là tác phẩm đoạt giải Nhì - Giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 2010 ở thể loại viết cho đàn bầu mà còn vì nó mở ra một không gian giao thoa độc đáo giữa âm nhạc dân tộc và dàn nhạc giao hưởng phương Tây.
Đất mẹ mang trong mình hình tượng quê hương bao dung, giàu sức sống, nơi nuôi dưỡng và chở che con người Việt Nam. Các chủ đề âm nhạc được triển khai liên tục, từ những câu nhạc chậm rãi, thân tình đến những đoạn cao trào hùng tráng.
Ở phần tái hiện tác phẩm đạt tới độ rực rỡ, vững chãi như khắc họa sức mạnh đoàn kết và niềm tự hào dân tộc, rất phù hợp để biểu diễn trong chương trình Điều còn mãi - nơi những thanh âm được vang lên đúng giờ thiêng của dân tộc - 14h ngày Quốc khánh 2/9", NSƯT Lệ Giang chia sẻ.
NSƯT Lệ Giang độc tấu "Giọt đàn cố hương"
Ảnh: NVCC
