cỞ tuổi 21, chàng kép trẻ của Đoàn cải lương tuồng cổ Huỳnh Long đã đứng trên sân khấu hàng chục vở diễn, mang đến cho người xem cảm giác truyền thống không hề cũ, nếu người trẻ biết yêu và dám đi đường dài.
Học nghề từ “ngọn lửa Tổ”
Sinh năm 2004, Trọng Nhân không xuất thân trong gia đình nghệ sĩ. Năm 12 tuổi, cậu đăng ký thi Thử tài siêu nhí ở hạng mục tân nhạc nhưng đến phút cuối lại đổi sang cải lương Hồ Quảng. “Không hiểu sao lúc đó tôi chỉ muốn ca vọng cổ”, Nhân cười. Cú rẽ ngày ấy mở ra một hành trình dài. Giải Ba cuộc thi đưa cậu đến cơ duyên gặp nghệ sĩ Bình Tinh - người sau này trở thành mẹ nuôi và người dìu dắt cậu vào nghề.
Từ năm 2019, Nhân chính thức đầu quân cho Đoàn Huỳnh Long - cái nôi của tuồng cổ Sài Gòn. Ở đó, mọi thứ đều khắt khe: từng hơi ca, từng động tác tay, từng ánh nhìn đều có khuôn phép riêng. “Có đêm tôi tập một đoạn vũ đạo tới khuya, chỉ để sửa thế đạp chân cho đúng bộ. Ông Năm Hữu Quốc nói: muốn bay thì trước hết phải học cách đứng”, Nhân kể lại.
Anh được xem là một trong số ít kép trẻ của thế hệ 2000 chịu theo nghề tuồng cổ bài bản. Các vai diễn nối tiếp: Dương Thất Lang trong Dương Gia Tướng, Triệu Phượng trong Xử án Phi Giao, Thái tử Nguyễn Phúc Đán trong Vương quyền, vua Cảnh Thịnh trong Tây Sơn nữ tướng, tráng sĩ Lê Liêm trong Bến nước Ngũ Bồ… mỗi vai là một lớp học, mỗi đêm diễn là một kỳ thi.
Năm 2022, Trọng Nhân giành huy chương Bạc Liên hoan Cải lương toàn quốc. Hai năm sau, anh được vinh danh Diễn viên trẻ triển vọng tại Liên hoan ở Cần Thơ. Đó là thành quả của 7 năm ròng rã học nghề, tập luyện và cống hiến.
“Cải lương tuồng cổ là bộ môn tốn sức khủng khiếp. Phải ca, phải vũ đạo, phải hóa thân. Giữ được giọng, được dáng đã khó, giữ được tâm với nghề càng khó hơn. Nhân có cả 3 yếu tố ấy: chịu học, chịu khổ, không bon chen”, đạo diễn - NSƯT Hữu Quốc nhận xét.
Giữ lửa và “bắt nhịp” khán giả trẻ
Từ khán phòng của những rạp hát cũ, Trọng Nhân bước dần sang không gian mới - mạng xã hội. Trên TikTok, Facebook và YouTube. Anh chia sẻ trích đoạn cổ, clip tập luyện, hậu trường biểu diễn, đôi khi lồng chút “trend” trẻ trung. “Tôi không muốn tuồng cổ chỉ còn trong bảo tàng ký ức. Nếu bạn trẻ thấy được một anh kép vừa ca hay vừa ngầu, họ sẽ tò mò đi xem thật” - Nhân nói.
Những đoạn video ngắn ấy giúp anh có thêm lượng khán giả bất ngờ - có em học sinh cấp 2 nhắn tin hỏi: “Anh ơi, cải lương khác tuồng cổ thế nào ạ?”. Hay có nhóm bạn trẻ rủ nhau mua vé đến rạp lần đầu. “Có buổi diễn, thấy dãy ghế đầu toàn mấy bạn còn mặc đồng phục, tôi xúc động lắm”, Nhân chia sẻ.
Sự kết hợp giữa tinh thần truyền thống và cách tiếp cận hiện đại khiến Trọng Nhân trở thành gương mặt đặc biệt của sân khấu cải lương TPHCM. Anh biết tôn trọng lề luật cũ nhưng cũng dám “mở cửa” cho những điều mới - giống cách các nghệ sĩ Huỳnh Long ngày xưa từng cải tiến từ hát bội sang Hồ Quảng, rồi hòa vào dòng cải lương.
Trong vở San Hậu, vai Khương Linh Tá do Nhân thể hiện được giới chuyên môn khen là “đẹp cả hình lẫn thần”. Đó là một vai cực khó - vừa mang khí tiết trung liệt, vừa đòi hỏi thân pháp hát bội chuẩn xác. “Cảnh thân tìm đầu là đoạn tôi run nhất”, anh kể. “Chỉ cần lệch nhịp hoặc sai hướng là hỏng. Nhưng khi khán phòng vỗ tay, tôi cảm thấy mình thật sự sống cùng nhân vật”.
Không chỉ ca diễn, Trọng Nhân còn tích cực tham gia các dự án sân khấu học đường. Anh đến các trường phổ thông, biểu diễn trích đoạn ngắn, hướng dẫn học sinh thử vài động tác vũ đạo tuồng cổ. “Muốn có khán giả tương lai thì phải gieo hạt hôm nay. Mỗi khi thấy các em thích thú, tôi như được tiếp thêm sức", anh nói.
Đạo diễn Nguyễn Chiến Thắng - người từng làm việc với Nhân trong Bến nước Ngũ Bồ - nhận xét: “Trọng Nhân có gương mặt sáng, dáng vóc đẹp, hơi ca khỏe, biết kiểm soát cảm xúc. Nhưng điều quý nhất là sự khiêm tốn. Cậu ấy luôn hỏi, luôn học”.
Từ bóng dáng thần tượng đến bản sắc riêng
Như nhiều nghệ sĩ trẻ cùng thế hệ, Trọng Nhân lớn lên cùng tiếng ca của NSƯT Vũ Linh. Anh kể: “Hồi nhỏ, tôi bắt chước từng cách xuống chữ, nhả hơi của chú. Sau này mới hiểu, nếu chỉ dừng ở bắt chước thì mãi là cái bóng. Tôi phải tìm ra tiếng nói riêng”.
Trong chương trình Nghệ sĩ thần tượng, anh từng khiến NSƯT Thoại Mỹ và nghệ sĩ Thanh Hằng xúc động khi tái hiện trích đoạn Lương Sơn Bá - Chúc Anh Đài. “Tôi nhìn thấy Vũ Linh trong em” - Thoại Mỹ nói. Nhưng sau hậu trường, Nhân lại lặng lẽ hỏi đạo diễn: “Em có làm lố chỗ nào không?”. Cách ứng xử ấy cho thấy một nghệ sĩ biết giữ lòng kính trọng nhưng cũng biết tự soi mình để trưởng thành.
Trọng Nhân dự định theo học chính quy tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM. Anh muốn bổ sung nền tảng lý luận để đi đường dài hơn. “Tôi không muốn chỉ là kép diễn giỏi một vai mà phải hiểu được ngôn ngữ sân khấu, biết dàn dựng, truyền nghề sau này”, Trọng Nhân bày tỏ.
Bên cạnh kế hoạch học tập, Nhân vẫn đều đặn xuất hiện trong các đêm diễn của Huỳnh Long, thỉnh thoảng nhận lời mời từ các sân khấu bạn để thử sức ở vai mới, thể loại mới - từ bi hùng đến hài, từ cổ điển đến tân cổ giao duyên. Trọng Nhân chia sẻ: “Khi mình học được nhịp hài sẽ biết cách điều tiết tiết tấu bi. Diễn viên phải biết biến hóa”.
Nhìn lại chặng đường đã qua, Bình Tinh - người thầy, người mẹ nuôi của anh - xúc động: “Tôi thấy bóng mình ngày trẻ trong Nhân. Thằng nhỏ mê nghề, chịu cực, không đòi hỏi. Mỗi lần thấy nó cúi đầu chào Tổ, tôi yên tâm vì còn người giữ lửa”.
Và có lẽ chính vì giữ lửa mà ngọn lửa ấy xanh - bền, ấm, không bốc cháy ào ào rồi tắt ngấm. Trong bức tranh chung của sân khấu cải lương TPHCM, Trọng Nhân là minh chứng lớp trẻ vẫn đang kế tục, âm thầm vun bồi cho một di sản trăm năm tuổi.
“Cải lương không cũ, chỉ cần người diễn thật lòng và khán giả chịu mở lòng, khi hai phía gặp nhau, sân khấu sẽ lại sáng đèn”, Trọng Nhân nói.
