Khi chèo đi với rock
MV Chuyện cổ tích về cha chắt lọc được một số tinh túy trong vũ đạo gốc của chèo. Song điều thú vị là phần âm nhạc không có bóng dáng của chèo hay chất liệu truyền thống nào. Đó là một ca khúc thuần túy slow-rock do Khôi Minh sáng tác và trình bày.
Khôi Minh là nghệ danh của nhà báo Nguyễn Mạnh Hà - một cây viết khá quen thuộc trong mảng văn hóa văn nghệ ở Hà Nội. Anh từng phát hành album và một số ca khúc tự sáng tác. Chuyện cổ tích về cha là MV đầu tiên của Khôi Minh có bàn tay đạo diễn chuyên nghiệp.
MV Chuyện cổ tích về cha chắt lọc được một số tinh túy trong vũ đạo gốc của chèo
ẢNH: NVCC
Về sự kết hợp bất ngờ với chèo, Khôi Minh "trần tình": "Sau khi hoàn thành bài hát, tôi nhận ra ca từ thật khó để chuyển thể thành hình ảnh theo phong cách hiện thực. Vì vậy tôi nghĩ ngay đến sân khấu với tính chất ước lệ. Đặc biệt vốn sẵn sự quan tâm tới chèo, tuồng hay cải lương - tôi rất muốn nhân dịp này ứng dụng được tinh túy của cha ông vào hình ảnh cho bài hát của mình".
Vì vậy khi gửi lời mời tới đạo diễn, Khôi Minh đưa luôn ý tưởng sử dụng chèo hoặc tuồng trong MV này. Và Hà Đỗ cũng đồng ý luôn. Vì phụ thân của đạo diễn Hà Đỗ - nghệ sĩ Đỗ Thanh Xuân vốn là nghệ sĩ tuồng của đoàn chèo Hà Bắc (cũ). Ông được đào tạo chính quy về tuồng, sở trường các vai hề. Sau khi đoàn tuồng giải thể, ông trở thành diễn viên chèo, cũng vẫn chung thủy với hề. Mẹ của đạo diễn cũng là diễn viên tuồng và chèo, vì vậy Hà Đỗ đã quá quen thuộc với sân khấu truyền thống xứ Bắc.
Bài hát trong MV là một ca khúc thuần túy slow-rock do Khôi Minh sáng tác và trình bày
ẢNH: NVCC
Hà Đỗ quyết định kể câu chuyện về một người cha đơn thân nuôi con trai nhỏ bằng những vai diễn hề chèo. Người cha truyền cho con cả tình yêu với những vai chèo, nhưng người con dần thay đổi khi lớn lên… Hoàn cảnh nhân vật độc đáo kết hợp bài hát dạt dào tình cảm cùng nỗi day dứt đã được đón nhận nồng nhiệt.
Khôi Minh chia sẻ: "Bài hát và MV chắc chắn là một thành công 'đột biến' đối với tôi. Trong buổi ra mắt MV tại Hà Nội ít ngày trước, nhiều khán giả không cầm được nước mắt ngay lần đầu tiên xem MV và nghe bài hát, kể cả các diễn viên và đạo diễn. Tôi cảm thấy biết ơn và như… trút được gánh nặng vì câu chuyện tưởng chừng riêng tư của mình đã được đón nhận".
MV Chuyện cổ tích về cha kể câu chuyện về một người cha đơn thân nuôi con trai nhỏ bằng những vai diễn hề chèo
ẢNH: NVCC
'Món quà' cuối cho con…
Khôi Minh cho biết giai điệu của bài hát được anh phát triển khá nhanh trong một buổi tối, nhưng lời hát phải mất hơn một tháng mới viết xong. "Tôi không nghĩ một ngày mình lại có một ca khúc về cha cho đến khi cha tôi qua đời đầu năm nay. Khi biến cố xảy đến, tôi rất ít khóc hoặc phải cố kiềm chế. Chính trong quãng thời gian viết lời cho bài hát, tôi đã phần nào tháo bỏ được nút thắt cảm xúc trong mình", Khôi Minh chia sẻ.
Các nghệ sĩ tham gia MV Chuyện cổ tích về cha (từ trái sang): Nguyên An (vai bố lúc trẻ), Khôi Minh, Xuân Đỗ (vai bố cao tuổi) và Hùng Cường (vai con lúc trưởng thành) tại buổi ra mắt
ẢNH: NVCC
Anh cho biết thêm khi "kiểm đếm" lại những kỷ niệm với bố, mới thấy chúng khá ít ỏi và không rõ ràng. Chẳng hạn anh nhớ hồi bé, khi cùng bố ngồi bên hiên nhà đã hỏi vu vơ rằng liệu có thể đếm được trên trời có bao nhiêu vì sao. Song không còn nhớ rõ bố trả lời ra sao. Nên bài hát mới có những câu mở đầu thế này: "Màn đêm ánh lên muôn sao, hỏi cha có đếm được nào/ Thử hái xuống đây cho cha, rồi cha sẽ đếm cùng con/ Từ đó con đi muôn nơi tìm cách hái sao trên trời/ Mơ về một ngày không xa cha con ta cùng đếm…".
Hơn nữa, việc đưa những chi tiết thực tế vào bài hát là điều quá khó khăn. Vì thế một số đã được hư cấu. Chẳng hạn người con trong bài hát ở xa và khi quay về thì chỉ còn "Vầng trăng sáng soi bên thềm" thay vì ở cạnh cha những phút giây cuối cùng… Tác giả tự an ủi bản thân cũng như những ai rơi vào cảnh huống tương tự bằng cách hình dung thế giới bên kia như một "đại dương yêu thương" sẵn sàng đón linh hồn người đã khuất vào lòng…
Bài hát cũng có những câu mô tả cha như "người hùng" trong ký ức tuổi thơ con. Đó là những lý do khiến Khôi Minh đã chọn cái tên Chuyện cổ tích về cha cho sáng tác thứ tư của mình.
Bài hát được phát hành trước đó của Khôi Minh có tên Mây bất tận cũng bắt nguồn từ sự ra đi của một người đặc biệt: Thiền sư Thích Nhất Hạnh - người nổi tiếng với câu nói: "Một đám mây thì không bao giờ chết". Điều trùng hợp là trước lúc qua đời, bố của tác giả Chuyện cổ tích về cha đọc rất nhiều sách của Thích Nhất Hạnh. "Đây là một mối duyên mà tôi cũng không ngờ tới", Khôi Minh chia sẻ. "Vì thú thực tôi chưa đọc hết một cuốn nào của Thiền sư nên cũng chưa từng giới thiệu cho bố tôi. Bố tôi tự tìm ở đâu được cuốn Đường xưa mây trắng và đọc tới 4 lần trong khoảng vài tháng trước khi mất. Tôi cũng mang về thêm nhiều sách của Thích Nhất Hạnh cho bố đọc và một số quyển cũng được ông đọc đi đọc lại".
Khôi Minh và ê kíp thực hiện MV Chuyện cổ tích về cha ra mắt khán giả tại Hà Nội
ẢNH: NVCC
Khôi Minh mạnh dạn tự đạo diễn MV Mây bất tận và tung lên mạng 2 năm trước. Riêng với Chuyện cổ tích của cha - anh hình dung như món quà cuối cùng, bất ngờ và vô giá cha mình để lại nên quyết định tìm đến đạo diễn chuyên nghiệp để trao gửi.
Khôi Minh chia sẻ: "Tôi mời Hà Đỗ vì cũng đã có kết giao từ trước và đúng dịp này anh lại quay trở về Hà Nội lập nghiệp sau thời gian dài ở TP.HCM. Ngoài ra một điểm cộng lớn ở Hà Đỗ chính là truyền thống gia đình. Khi MV hoàn tất tôi mới biết Hà Đỗ có giải Cánh diều vàng về phim tài liệu từ khi còn là sinh viên và đã 2 lần tham gia Liên hoan phim châu Âu tại Hungary".
Mới đây, kịch bản phim điện ảnh Người khóc thuê của Hà Đỗ lọt top 8 Liên hoan phim quốc tế Hà Nội. Chuyện phim cũng lấy cảm hứng từ chính cuộc đời của mẹ anh, người một thời đã đưa các hình thức diễn xướng dân gian đến với các đám tang tại Bắc Giang và các tỉnh lân cận. Đây là một truyền thống văn hóa khá phổ biến ở miền Bắc những thập niên trước, nay gần như đã thất truyền. Phim dự kiến bấm máy trong năm 2026. Đạo diễn sinh năm 1991 hé lộ sẽ biến câu chuyện cha con giống như trong MV Chuyện cổ tích về cha trở thành một phần trong phim truyện nhựa đầu tay của mình.
"Chuyện cổ tích về cha không chỉ là một MV mới, mà là một hành trình rất đặc biệt với tôi. Hiếm dự án nào mà tôi gom đủ nhiều "lần đầu tiên" như thế - vừa hồi hộp, vừa áp lực, nhưng cũng đầy hứng khởi. Và chính những điều ấy làm tôi muốn kể lại câu chuyện này như một lời cảm ơn dành cho âm nhạc, cho nghề và cho gia đình mình.
Điều khó nhất và cũng thách thức nhất là việc đưa hình tượng hề chèo vào MV nhạc rock. Tôi lo mình không đủ tinh tế để giữ được linh hồn của chèo mà vẫn hòa được với tinh thần hiện đại. Nhưng rồi tôi tự nhủ: Nếu không thử bây giờ, chắc sẽ chẳng bao giờ dám. Và khoảnh khắc thấy nó ăn khớp trên hình, tôi biết mình đã vượt một cột mốc lớn.
Về mặt sản xuất, hơn 50 cảnh quay trong một ngày - nghe thôi là thấy "căng phết". Cả ê kíp phải chạy như marathon nhưng vẫn giữ được cảm xúc trong từng khung hình. Khó khăn nhất lại rơi vào phút chót: Diễn viên chính bận, cả hai vai phải thay mới. Tôi tưởng như vỡ trận, cho đến khi bố tôi bước vào và… giúp tôi tìm đúng hai người phù hợp nhất. Khoảnh khắc đó làm tôi cảm nhận nghề là duyên, mà gia đình là điểm tựa.
Còn điều khiến tôi tâm đắc nhất? Đầu tiên là bài hát - ngay từ lần đầu nghe, tôi biết mình phải làm MV này bằng mọi giá. Thứ hai là bố tôi đồng ý xuất hiện, và sau 20 năm, tôi lại được thấy bố trong bộ hề chèo. Thứ ba là ê kíp, những người đã "chiến" hết mình để MV thành hình. Và cuối cùng, tôi vui vì lần đầu tự tay làm AI animation - như mở một cánh cửa sáng tạo mới.
MV này không chỉ kể một câu chuyện, mà còn giúp tôi bước qua nhiều giới hạn".
Đạo diễn Hà Đỗ
Khôi Minh tên thật là Nguyễn Mạnh Hà, từng đoạt giải cuộc thi sáng tác văn học Tầm nhìn thế kỷ 1999 - 2001 do báo Tiền Phong tổ chức. Năm 2022, anh ra mắt tập thơ Sự tích Chúa (NXB Thanh Niên).
Ở lĩnh vực âm nhạc, với nghệ danh Khôi Minh, anh đã có cho mình album Bộ sưu tập 09, từng phát hành một số bài hát/MV tự sáng tác như Mẹ Trái Đất, Mây bất tận hay Lời tình ta hy vọng (Đỗ Bảo). Anh đang thực hiện album phòng thu thứ hai gồm các ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, dự kiến được hãng đĩa Thời Đại phát hành trong năm nay.
Khôi Minh cùng nhóm nhạc Dragon Plus do anh sáng lập, từng tham gia biểu diễn tại Lễ hội Âm nhạc quốc tế Hò Dô - TP.HCM 2022, Liên hoan Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023 và 2024.
