Không chỉ là một nghi lễ tín ngưỡng của cư dân đảo, lễ giỗ Bà Phi Yến nhiều năm nay đã trở thành một trong những lễ hội văn hóa tâm linh đặc sắc nhất vùng biển Nam bộ. Năm 2025 đánh dấu lần thứ 240 lễ giỗ được tổ chức, tương đương gần 2 thế kỷ rưỡi duy trì liên tục.
Bà Phi Yến là ai?
Lễ giỗ Bà Phi Yến (còn gọi là Lễ giỗ An Sơn Miếu) là lễ hội truyền thống lớn nhất tại Côn Đảo, gắn liền với nhân vật Bà Phi Yến (tên thật: Lê Thị Răm), người được dân gian tôn kính vì đức hy sinh, trí tuệ và lòng trung nghĩa. Bà được xem là mẫu thần che chở cư dân vùng đảo. Năm 2022, lễ giỗ Bà Phi Yến được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, thuộc loại hình "Tập quán xã hội và tín ngưỡng".
Bà Phi Yến, thứ phi của Chúa Nguyễn Ánh. Khi quân Tây Sơn truy đuổi, Nguyễn Ánh định cầu viện quân Xiêm, Bà can gián vì lo dân tộc sẽ chịu cảnh binh đao. Lời can gián khiến bà bị hiểu lầm, bị giam vào hang và sau đó qua đời trong bi kịch. Người dân Côn Đảo lập miếu thờ Bà, tôn xưng "Bà Phi Yến - An Sơn Thánh Mẫu". Lễ giỗ hàng năm là cách người dân tri ân, đồng thời cầu bình an, sóng yên biển lặng, mùa màng thuận lợi.
Lễ giỗ Bà Phi Yến đã tổ chức gần 2 thế kỷ rưỡi duy trì liên tục
ẢNH: BTC
Điểm nhấn lớn nhất của lễ hội 2025 là nghi thức khai mạc sáng 5.12, đoàn rước 240 người tượng trưng cho 240 năm hình thành lễ giỗ. Nghi thức được tổ chức tại Di tích An Sơn Miếu, không gian tôn nghiêm gắn với truyền thuyết Bà Phi Yến.
Ngay sau phần rước, khu vực miếu mở cửa đón khách với các hoạt động giao lưu, trao quà hỗ trợ hộ khó khăn, đây là nét đặc trưng của lễ hội gắn với tinh thần tương trợ cộng đồng.
Không gian hội chợ đêm mở tới 22 giờ, khách vừa đi lễ vừa "đi vui"
Nhiều du khách chia sẻ họ háo hức vì lễ giỗ năm nay có khu gian hàng đặc sản, ẩm thực, quà lưu niệm mở suốt 3 ngày, từ sáng đến tận 22 giờ. Đây là mô hình hội chợ đêm kết hợp văn hóa mà các điểm du lịch tâm linh hiện nay rất chú trọng.
Tại đây, du khách có thể tìm thấy các đặc sản Côn Đảo, sản phẩm OCOP, quầy thư pháp, gian hàng giải khát, cùng nhiều trải nghiệm phục vụ khách trẻ như check-in cổng hội, không gian đèn lồng, trình diễn dân gian.
Không chỉ người dân Nam bộ, nhiều du khách từ Hà Nội cũng đã sớm đặt vé máy bay và phòng lưu trú tại Côn Đảo để kịp tham dự lễ giỗ Bà Phi Yến lần thứ 240. Là một trong những điểm đến tâm linh nổi tiếng nhất miền biển đảo, sự kiện năm nay có lịch trình phong phú khiến lượng tìm kiếm từ thị trường phía bắc tăng mạnh ngay từ cuối tháng 10.
Chị Hồng Nguyễn (34 tuổi, P.Cầu Giấy) cho biết gia đình chị đã đặt vé khứ hồi Hà Nội - Côn Đảo từ đầu tháng 11 vì "sợ sát ngày hết chỗ". "Tôi đi Côn Đảo vài lần rồi nhưng chưa lần nào đúng dịp lễ giỗ Bà Phi Yến. Nghe mọi người kể không khí trang nghiêm mà vẫn rất vui. Năm nay lễ kéo dài ba ngày, lại có nhiều hoạt động văn hóa nên cả nhà quyết tâm đi cho biết", chị Hà chia sẻ.
Lịch trình 3 ngày có gì?
Trong ngày 5.12, khuôn viên An Sơn Miếu diễn ra liên tục các trò chơi truyền thống và hội thi làm bánh dân gian, thu hút du khách tham gia trực tiếp. Đặc biệt, phần thi rung chuông vàng (10 giờ - 11 giờ) để người chơi tìm hiểu về lịch sử tín ngưỡng thờ Bà Phi Yến, được xem là hoạt động giáo dục di sản thú vị dành cho học sinh và các gia đình.
Buổi tối cùng ngày, chương trình nghệ thuật phục vụ Nhân dân và Lễ mộc dục (tắm Bà) diễn ra từ 21 giờ đến 22 giờ 30, tái hiện những nghi lễ truyền thống ít nơi còn giữ.
Chiều 6.12, lễ rước linh vị Hoàng tử Hội An từ Miếu Cậu về An Sơn Miếu là sự kiện được nhiều du khách quan tâm, bởi nghi lễ mang tính trang nghiêm và có sự tham gia đông đảo của người dân địa phương.
Buổi tối (19 giờ 30 - 21 giờ), chương trình nghệ thuật chủ đề "Cuộc đời Bà Phi Yến và giá trị di sản lễ giỗ" tái hiện truyền thuyết dân gian cùng hành trình hơn hai thế kỷ giữ gìn lễ hội, tạo nên điểm nhấn cho du khách muốn tìm hiểu sâu về văn hóa Côn Đảo.
Miếu Bà Phi Yến ở Côn Đảo
ẢNH: CTV
Lễ giỗ chính được tổ chức từ 10 giờ đến 11 giờ, thu hút đông đảo cư dân và khách thập phương. Sau nghi lễ, tiệc chay từ 11 giờ đến 13 giờ được phục vụ miễn phí tại khuôn viên miếu.
Buổi chiều (15 giờ - 17 giờ), phần hồi linh vị Hoàng tử Hội An và rước về Miếu Cậu khép lại hành trình lễ hội kéo dài ba ngày, đánh dấu kết thúc một mùa giỗ trang trọng, văn minh và giàu bản sắc.
Với lịch trình phong phú, kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng văn hóa, trải nghiệm du lịch, lễ giỗ Bà Phi Yến lần thứ 240 hứa hẹn tiếp tục là dịp để du khách khám phá không khí lễ hội truyền thống Côn Đảo trong những ngày cuối năm.
