"Ai bánh cam, bánh còng không?" - tiếng rao vang vọng giữa trưa nắng miền Tây, đủ để khiến cả xóm nhỏ xôn xao. Giữa cái tĩnh lặng của làng quê, chỉ một giọng rao thôi cũng đủ gợi dậy bao ký ức. Trẻ con nghe thấy thì reo lên mừng rỡ, chụm năm chụm ba bàn tính gom tiền; người lớn thì thong thả bước ra ngõ, mua vài cái vừa để ăn, vừa như tìm lại hương vị quen thuộc của những ngày đã qua. Và hình ảnh quen thuộc không thể thiếu chính là người bán với mâm bánh tròn đầy đội trên đầu, cứ thoăn thoắt bước đi như thể đang biểu diễn một tiết mục khéo léo giữa đường làng.
Tên gọi hai loại bánh này cũng thú vị như chính sự xuất hiện của chúng. Bánh cam tròn trịa, căng phồng, màu vàng ruộm, nhìn như quả cam chín mọng. Bánh còng thì có một lỗ rỗng ở giữa, trông chẳng khác nào chiếc vòng nhỏ. Cái tên mộc mạc, dễ nhớ ấy đã đi theo năm tháng, trở thành dấu ấn riêng trong ký ức người dân miền Tây.
Điểm chung của cả hai là đều làm từ bột gạo, bột nếp, nhưng mỗi loại lại mang một hương vị khác biệt. Bánh cam có nhân đậu xanh thơm bùi, ăn kèm vị giòn của lớp vỏ tạo nên sự hài hòa. Bánh còng thì "chơi trội" ở cái giòn rỗng ruột, ăn vui miệng và khó mà dừng lại. Dù đơn giản, nhưng ai đã ăn rồi đều khó quên.
Một điểm làm người ta nhớ mãi chính là lớp đường thắng óng ánh phủ bên ngoài. Người bán thường khéo léo chỉ áo đường một mặt, để mặt còn lại trơn láng cho khách cầm không dính tay. Với những ai không thích vị ngọt, đôi khi còn có loại "chay" - không đường, chỉ giòn rụm, thơm mùi bột và dầu chiên, cũng hấp dẫn chẳng kém.
Thế nhưng, hồn cốt của bánh cam, bánh còng đâu chỉ ở hương vị. Nó còn nằm ở cách bán hàng độc đáo, mang đậm chất miền Tây. Người bán chẳng cần gánh gồng, cũng chẳng dùng xe đẩy. Họ cứ thế đội cả mâm bánh trên đầu, cao ngất ngưởng, cân bằng hoàn hảo đến mức tưởng như đang biểu diễn một màn nhào lộn. Khung cảnh ấy vừa gần gũi, vừa kỳ lạ, khiến ai nhìn thấy một lần cũng phải nhớ.
Ngày nay, không chỉ miền Tây mới có bánh cam, bánh còng. Người ta dễ dàng bắt gặp chúng ở những vùng khác, đôi khi được biến tấu thành bánh rán, bánh ngọt kiểu Bắc. Nhưng cảm giác háo hức khi nghe tiếng rao, cái cảnh cả xóm ùa ra đón người bán, hay niềm vui cầm chiếc bánh nóng hổi trên tay… thì có lẽ chỉ ở miền Tây mới còn vẹn nguyên.
Bởi vậy, mỗi khi nghe nhắc lại tiếng rao "Ai bánh cam, bánh còng không?", người ta không chỉ nghĩ về món ăn giòn ngọt, mà còn nhớ về cả một mảnh tuổi thơ yên bình. Hương vị ấy giản dị, nhưng lại có sức mạnh đưa ta quay về những ngày vô tư, trong trẻo, nơi miền quê sông nước chan chứa tình người.
