Bảng xếp hạng Henley Passport Index đo "sức mạnh" của hộ chiếu dựa trên mức độ mở cửa du lịch - số lượng điểm đến mà công dân có thể nhập cảnh dễ dàng, không cần xin thị thực.
Mỹ tụt xuống vị trí 12, ngang Malaysia, khi công dân hai nước được miễn thị thực tại 180 trong tổng số 227 quốc gia và vùng lãnh thổ. Do các quốc gia có cùng điểm số được tính chung một bậc, hiện có 36 nước xếp trên Mỹ. Ba quốc gia châu Á đang dẫn đầu danh sách gồm Singapore (tự do đi lại 193 điểm đến), Hàn Quốc (190) và Nhật Bản (189).
Năm 2014, Mỹ từng giữ vị trí số một. Tháng 7 năm nay, hộ chiếu Mỹ vẫn trong top 10, nhưng một loạt thay đổi chính sách đã khiến thứ hạng này sụt giảm. Tháng 4, Brazil chấm dứt chính sách miễn thị thực với công dân Mỹ, Canada và Australia do thiếu tính "có đi có lại". Trung Quốc mở rộng danh sách miễn thị thực cho hàng chục quốc gia châu Âu như Đức, Pháp, nhưng Mỹ không nằm trong nhóm này.
Bìa hộ chiếu Mỹ. Ảnh: Global Residence Index
Papua New Guinea và Myanmar điều chỉnh chính sách nhập cảnh, giúp các hộ chiếu khác tăng điểm và kéo Mỹ tụt hạng. Cú "đánh cuối" là việc Somalia áp dụng hệ thống e-visa mới và Việt Nam không đưa Mỹ vào danh sách mở rộng miễn thị thực.
"Sự suy yếu của hộ chiếu Mỹ không chỉ là thay đổi vị trí trên bảng xếp hạng, nó phản ánh sự dịch chuyển căn bản trong cục diện quyền lực mềm và khả năng di chuyển toàn cầu", Christian H. Kaelin, Chủ tịch Henley & Partners nhận định, đồng thời nói thêm những quốc gia chọn mở cửa và hợp tác đang vươn lên, trong khi những nước "ngủ quên" trên vinh quang cũ lại bị bỏ lại phía sau.
Bình luận về sự sa sút của hộ chiếu Mỹ, nhà báo Richard Quest của CNN Business cho rằng các chính sách nhập cảnh mới như ESTA tại châu Âu và Anh cũng thu hẹp khả năng di chuyển của công dân Mỹ.
"Có thể liên hệ phần nào với chính sách nhập cư dưới thời chính quyền Trump" ông nói.
Theo Richard Quest, hộ chiếu Mỹ vẫn nằm trong vị trí cao và có giá trị lớn. Không ít người giàu sẵn sàng bỏ tiền để có được hộ chiếu quyền lực thông qua các chương trình đầu tư, như "thẻ vàng" 5 triệu USD mà ông Trump từng đề xuất hồi tháng 2. Henley & Partners chính là đơn vị tư vấn các chương trình này.
Trong bảng xếp hạng tháng 10, một số quốc gia từng dẫn đầu khác cũng tụt hạng như Anh. Hộ chiếu Anh đứng đầu bảng vào năm 2015, hiện xuống vị trí thấp nhất từ trước tới nay, xếp thứ 8 sau khi giảm thêm hai bậc kể từ tháng 7.
Một số quốc gia có bước nhảy vọt như Trung Quốc , từ vị trí 94 năm 2015 lên 64 vào năm 2025, tăng thêm quyền nhập cảnh không cần thị thực tới 37 điểm đến. Theo Henley, việc Trung Quốc mở cửa với Nga, các quốc gia vùng Vịnh, Nam Mỹ và châu Âu là một phần trong chiến lược tăng cường hợp tác quốc tế.
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) cũng là "hiện tượng" của bảng xếp hạng khi tăng 34 bậc trong một thập kỷ, từ hạng 42 lên 8.
Ở vị trí cuối bảng là Afghanistan (hạng 106) với quyền miễn thị thực tại 24 điểm đến, ít hơn hai điểm so với đầu năm. Syria đứng hạng 105 (26 điểm) và Iraq hạng 104 (29 điểm). Khoảng cách giữa hộ chiếu quyền lực nhất và yếu nhất hiện là 169 điểm đến.
Bên cạnh Henley Passport Index, còn có Arton Capital’s Passport Index, bảng xếp hạng dựa trên 193 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc và sáu vùng lãnh thổ (Đài Loan, Macau, Hong Kong, Kosovo, Palestine và Vatican). Khác với Henley, bảng này được cập nhật theo thời gian thực thông qua dữ liệu từ các cổng thông tin chính phủ.
Theo Arton Capital, UAE hiện dẫn đầu thế giới với 179 điểm miễn thị thực hoặc cấp thị thực khi đến. Singapore và Tây Ban Nha cùng xếp thứ hai với 175 điểm.
