Xung đột giữa Israel và Iran với sự tham gia của Mỹ có khả năng khiến Iran trả đũa bằng cách đóng cửa eo biển Hormuz, một tuyến đường thương mại quan trọng, nơi hơn một phần năm nguồn cung dầu của thế giới, 20 triệu thùng và phần lớn khí đốt hóa lỏng của nước này đi qua mỗi ngày.
Iran trước đây từng đe dọa đóng cửa eo biển, điều này sẽ hạn chế thương mại và ảnh hưởng đến giá dầu toàn cầu, nhưng chưa bao giờ thực hiện lời đe dọa.
Eo biển Hormuz là gì?
Trong số các điểm nghẽn dầu mỏ quan trọng nhất thế giới, eo biển Hormuz có tầm quan trọng về mặt địa chiến lược đối với Mỹ và nhiều quốc gia khác, vì sức mạnh của nền kinh tế toàn cầu phụ thuộc rất nhiều vào dòng chảy của dầu mỏ, theo The Guardian.
Hình ảnh vệ tinh của eo biển Hormuz cho thấy bờ biển Iran ở trên cùng, và đảo Qeshm và Oman ở bên dưới
ẢNH: GETTY/NEW YORK TIMES
Eo biển này nằm giữa Oman và Iran, nối liền vùng Vịnh ở phía bắc với vịnh Oman ở phía nam và biển Ả Rập ở phía xa hơn. Eo biển rộng 33 km tại điểm hẹp nhất, với các tuyến đường vận chuyển chỉ rộng 3 km theo cả hai hướng.
Tại sao lại quan trọng như vậy?
Khoảng một phần năm tổng lượng dầu tiêu thụ của thế giới đi qua eo biển này. Theo dữ liệu từ Công ty phân tích Vortexa, từ đầu năm 2022 đến tháng trước, mỗi ngày có khoảng 17,8 triệu đến 20,8 triệu thùng dầu thô, khí ngưng tụ (condensate) và nhiên liệu đi qua eo biển này.
Các thành viên của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) gồm Ả Rập Xê Út, Iran, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Kuwait và Iraq xuất khẩu phần lớn dầu thô của họ qua eo biển này, chủ yếu là sang châu Á.
Hạm đội 5 của Mỹ, đóng tại Bahrain, được giao nhiệm vụ bảo vệ hoạt động vận chuyển thương mại trong khu vực.
Sẽ ra sao nếu Hormuz bị đóng?
Đóng eo biển sẽ khiến giá dầu tăng với tác động lạm phát gần như ngay lập tức ở Mỹ và trên toàn cầu.
Tuy nhiên, đó cũng sẽ là một hành động tự gây tổn hại kinh tế nghiêm trọng. Dầu mỏ của Iran sử dụng cùng một cửa ngõ, và việc đóng eo biển Hormuz có nguy cơ đưa các quốc gia Ả Rập vùng Vịnh, vốn chỉ trích gay gắt cuộc tấn công của Israel, vào cuộc chiến để bảo vệ lợi ích của chính họ.
Đặc biệt, việc đóng eo biển này sẽ gây tổn hại đáng kể đến Trung Quốc. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới mua gần 90% lượng dầu xuất khẩu của Iran, vốn đang phải chịu các lệnh trừng phạt quốc tế.
Eo biển Hormuz
ẢNH: GUARDIAN
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã kêu gọi Trung Quốc giúp ngăn chặn Iran đóng eo biển, ông nói với Fox News: "Tôi khuyến khích chính phủ Trung Quốc gọi điện cho họ về vấn đề này, vì họ phụ thuộc rất nhiều vào eo biển Hormuz để lấy dầu".
"Nếu họ làm vậy (đóng eo biển) sẽ là một sai lầm khủng khiếp khác", ông nói thêm: "Đấy là hành động tự sát về mặt kinh tế đối với họ nếu họ làm vậy".
Iran đóng cửa eo biển bằng cách nào?
Bất kỳ nỗ lực nào của Iran nhằm đóng cửa eo biển này chắc chắn sẽ liên quan đến việc Tehran tìm cách thả mìn hai tuyến đường vận chuyển rộng 3 km. Người ta lo ngại về mìn biển, và Iran được cho là sở hữu hàng nghìn quả, bao gồm cả EM-52 có thể phóng tên lửa từ đáy biển nếu phát hiện ra mục tiêu, cũng như các loại mìn khác ở trong nước.
Tuy nhiên, một thách thức đối với Tehran sẽ là phải đặt vũ khí thành công, vì cuộc tập trận sẽ phải được thực hiện tương đối nhanh chóng và sẽ dựa vào tàu ngầm - ba tàu lớp Kilo lớn hơn do Nga sản xuất và một hạm đội tàu ngầm lớp Ghadir thu nhỏ.
Nick Childs, nhà phân tích của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, cho biết Iran có thể "gây ra sự gián đoạn rất đáng kể và cũng có khả năng gây nguy hiểm nghiêm trọng cho Mỹ và các đơn vị hải quân khác" đang tìm cách giữ cho tuyến đường thủy này thông suốt. Tuy nhiên, "vì những lý do này, một nỗ lực của Iran nhằm đóng eo biển Hormuz có thể sẽ gây ra phản ứng quân sự đáng kể và toàn diện của Mỹ".
