Bỏ máy bay, đi tàu hỏa
Báo cáo mới nhất của Bộ Xây dựng cho thấy, trong 5 tháng đầu năm 2025, sản lượng vận tải hành khách của ngành đường sắt tăng 154%, gấp nhiều lần mức tăng của hàng không (10%) và đường bộ (19%). Đại diện Cty Cổ phần (CTCP) Vận tải Đường sắt chia sẻ, mặc dù giá vé nhìn chung tăng khoảng 4-7% so với năm ngoái, nhưng lượng khách đi tàu vẫn tăng 8-10%.
Ông Nguyễn Tiến Đạt, Tổng Giám đốc Cty TNHH Du lịch AZA Travel, xác nhận, không chỉ khách lẻ và gia đình, nhiều doanh nghiệp, Cty lớn cũng chọn tàu hỏa khi tổ chức du lịch hè cho cán bộ, nhân viên. Thậm chí, những chặng xa như Hà Nội - Quảng Bình cũng gần như “ cháy vé”.
“Mỗi cán bộ được hỗ trợ 6 triệu đồng cho kỳ nghỉ hè. Nếu đi máy bay, riêng vé khứ hồi đã tiêu tốn khoảng 4-5 triệu đồng. Trong khi đó, giá vé tàu hỏa thường rẻ hơn, chưa bằng một nửa. Tàu hỏa còn mang lại trải nghiệm mới mẻ, phù hợp với các chuyến du lịch tập thể,” ông Đạt chia sẻ.
Tàu Thống nhất Bắc - Nam vừa được tạp chí du lịch Lonely Planet bình chọn đứng đầu danh sách tuyến tàu hỏa tuyệt vời nhất thế giới.
Khách đi tàu hỏa gần như không phải chịu cảnh “delay” (hoãn chuyến). “Vừa rồi, Cty chúng tôi đặt 5 chuyến bay để vận chuyển đoàn khách hơn 300 người. Nhưng 3 trong số 5 chuyến bay trên bị chậm, hoãn chuyến, khiến hành khách vô cùng bức xúc. Những đoàn khách di chuyển bằng tàu hỏa đều phản hồi rằng tàu đi và đến rất đúng giờ”, ông Đạt nói.
Ông Nguyễn Công Hoan, Tổng Giám đốc Flamingo Redtours, cho biết, do tình hình kinh tế khó khăn nên đa số hành khách sẽ ưu tiên các chuyến đi gần như Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - Lào Cai, Huế - Đà Nẵng... Với khoảng cách ngắn, tàu hỏa là lựa chọn tối ưu với những lợi thế về trải nghiệm, cơ sở vật chất và thái độ phục vụ của nhân viên.
“Tệp khách hàng chính đặt vé tàu hỏa là những gia đình có con nhỏ hoặc người cao tuổi. Bên cạnh đó, lượng khách quốc tế trải nghiệm du lịch tàu hỏa cũng không hề nhỏ”, ông Hoan nói.
Gỡ nút thắt về hạ tầng , cơ chế
Theo Tổng Cty Đường sắt Việt Nam (VNR), ngoài việc nâng cấp các đoàn tàu, ngành đường sắt đang nghiên cứu cải tạo các nhà ga tại Thủ đô như Long Biên, Gia Lâm, Cổ Loa thành không gian văn hóa, triển lãm, tổ chức sự kiện… để thu hút du khách. Bảo tàng đường sắt tại Nhà máy xe lửa Gia Lâm là một ý tưởng được ủng hộ nồng nhiệt.
Trong 5 tháng đầu năm 2025, sản lượng vận tải hành khách của ngành đường sắt tăng 154%, gấp nhiều lần mức tăng của hàng không (10%) và đường bộ (19%).
Bên cạnh sự lột xác trong một số dịch vụ, chuyến tàu phục vụ du lịch, ngành đường sắt vẫn vướng nhiều rào cản. Cụ thể, phòng của tàu SE có diện tích nhỏ, cơ sở vật chất cũ, điều hòa không đủ mát, nhà vệ sinh có mùi khó chịu.
Theo ông Hà Văn Siêu, Phó Cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam, ngành đường sắt đang đối mặt nhiều vấn đề như hạ tầng tại một số khu vực còn lạc hậu, tốc độ tàu chậm, dịch vụ ăn uống và giải trí kém hấp dẫn, các ga tàu chưa có sự kết nối tới các điểm du lịch.
Ông Siêu cho rằng, để nối tiếp đà tăng trưởng, ngành đường sắt cần tiếp tục nâng cấp cơ sở vật chất ở các toa tàu cũ, cải thiện vấn đề vệ sinh và xây dựng hệ thống trung chuyển hiệu quả. Ông Siêu gợi ý, ngành đường sắt có thể tham khảo thêm các mô hình quốc tế ở Nhật Bản và châu Âu, nơi du lịch đường sắt được kết hợp với nhiều hoạt động trải nghiệm văn hóa đi kèm dịch vụ tiện nghi.
Theo PGS.TS Tống Trần Tùng, nguyên Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng), thành viên Tổ cố vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng, suốt một thập kỷ qua, ngành đường sắt vẫn chưa được đầu tư xứng đáng. Ông cho biết, vốn đầu tư cho đường sắt chỉ chiếm khoảng 2,17% tổng kinh phí dành cho phát triển giao thông vận tải, trong khi nguồn ngân sách cho duy tu, bảo trì hằng năm chỉ đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu thực tế. Hạ tầng đường sắt không đáp ứng được nhu cầu vận tải. Nhiều cầu, cống xuống cấp, nhiều tuyến đường cong có bán kính nhỏ qua đèo núi, mất an toàn; không ít công trình hết tuổi thọ chưa được thay thế...
“Quá trình xã hội hóa để nâng cấp, cải tạo một số tuyến đường sắt vẫn gặp khó khăn do quy định pháp lý chưa rõ ràng. Nhiều bộ, ngành cho rằng việc kêu gọi đầu tư xã hội hóa cho đường sắt là chưa có tiền lệ, nên chưa thể thực hiện ngay”, ông Tùng nói.
Những nút thắt này khiến ngành đường sắt chưa thể bật tăng mạnh mẽ. Cơ hội để tái định vị trong bản đồ du lịch quốc gia đang rộng mở đối với ngành đường sắt, thế nhưng nếu chậm đổi mới, thiếu mô hình đột phá, du lịch đường sắt dễ lỡ nhịp bứt phá.
