Cơn ác mộng ở Kpop

Tranh cãi xoay quanh tin đồn hẹn hò của sao Kpop

Đầu tháng 12, tin đồn hẹn hò giữa Jungkook (BTS) và Winter (aespa) một lần nữa rộ lên. Với tư cách là hai trong số những ngôi sao có tầm ảnh hưởng lớn nhất của Kpop hiện nay, họ phải đối mặt với phản ứng gay gắt từ dư luận - kịch bản quen thuộc đến mức dễ đoán trong ngành âm nhạc Hàn Quốc.

Cả hai nghệ sĩ lẫn công ty quản lý đều không xác nhận hay phủ nhận thông tin. Sự im lặng đó không làm giảm bớt những lời bàn tán. Trái lại, tin đồn khơi lại một trong những cuộc tranh luận "xưa như Trái Đất" nhưng chưa bao giờ lỗi thời ở Kpop. Người hâm mộ có thể can thiệp vào đời sống cá nhân của thần tượng đến mức độ nào?

Jungkook và Winter rơi vào khủng hoảng sau khi rộ tin đồn hẹn hò.

Chỉ trong vài ngày, cộng đồng người hâm mộ chia rẽ theo công thức quen thuộc. Một bộ phận kêu gọi tôn trọng quyền riêng tư, trong khi những người khác bày tỏ lo ngại mối quan hệ tình cảm có thể ảnh hưởng đến hoạt động nhóm hoặc hình ảnh trước công chúng. Nhóm khác, thiểu số nhưng cực đoan, thậm chí gửi xe tải biểu tình đến trụ sở các công ty quản lý, biến vấn đề chỉ mới dừng ở đồn đoán thành suy đoán, tranh cãi công khai.

Sự việc này gợi nhớ đến những gì xảy ra vào năm 2024, khi thành viên Karina của aespa bị đồn hẹn hò với nam diễn viên Lee Jae Wook. Lùm xùm khi đó kết thúc bằng việc Karina phải công khai xin lỗi người hâm mộ.

Dư luận quốc tế rõ ràng sững sờ trước phản ứng tiêu cực của cộng đồng mạng xứ củ sâm. Họ bị sốc vì việc yêu đương tự nhiên của con người lại trở thành lỗi lầm trong mắt người hâm mộ Kpop. Cách các thần tượng bị đối xử tại quê hương có vẻ như cay nghiệt hơn thị trường toàn cầu.

Trên thực tế, những phản ứng như vậy không xa lạ với người theo dõi Kpop lâu năm. Tuy nhiên, khi lượng khán giả của thể loại âm nhạc này mở rộng trên toàn thế giới, tính chất bất ổn càng trở nên rõ ràng.

Người hâm mộ quốc tế ngày càng lên án dữ dội những gì họ coi là hành vi hâm mộ “quá khích” hoặc “độc hại”, đồng thời chỉ ra cấu trúc ngành công nghiệp từ lâu làm mờ ranh giới giữa sự ủng hộ và cảm giác chiếm hữu.

Kinh doanh dựa trên sự gần gũi

Để hiểu vì sao các tin đồn hẹn hò vẫn liên tục gây ra phản ứng gay gắt như vậy, cần nhìn xa hơn từng cộng đồng fan (fandom) riêng lẻ và xem xét cách hệ thống idol Kpop được thiết kế.

Khác với ngành công nghiệp nhạc pop phương Tây, Kpop xây dựng phần lớn thành công dựa trên sự gần gũi bền chặt giữa nghệ sĩ và người hâm mộ, trong đó âm nhạc chỉ là một phần của mối quan hệ. Người hâm mộ được khuyến khích tương tác hằng ngày thông qua nền tảng do công ty quản lý vận hành, được thiết kế để mô phỏng cảm giác thân mật cá nhân. Cơ chế này được thể hiện rõ trong sự kiện ký tặng fan và những nền tảng nhắn tin trả phí.

Các buổi ký tặng trực tiếp, phổ biến ở thị trường âm nhạc Hàn Quốc và Nhật Bản, mang đến những khoảnh khắc gặp gỡ một - một ngắn ngủi, thông qua hình thức bốc thăm khi mua album. Người hâm mộ có thể trò chuyện trực tiếp với nghệ sĩ và trao quà nhỏ. Do số lượng chỗ hạn chế và tỷ lệ trúng phụ thuộc vào việc mua hàng, chi tiêu nhiều cũng không đảm bảo được tham gia.

Fan Kpop không tiếc tiền chi cho thần tượng.

Cô Kim, người hâm mộ Kpop ở độ tuổi 20, chia sẻ với The Korea Times trong fandom, mọi người ngầm hiểu với nhau rằng ngay cả những idol mới ra mắt từ các công ty lớn cũng có thể khiến fan phải chi hàng trăm nghìn won, chỉ để có cơ hội tham dự buổi ký tặng.

Dù con số chính thức hiếm khi được công bố, người hâm mộ Hàn Quốc ước tính để giành suất tham dự sự kiện trực tiếp của nghệ sĩ hàng đầu - thường bằng cách mua nhiều album - chi phí có thể vượt quá 3 triệu won (2.052 USD). Các sự kiện ở nước ngoài đòi hỏi mức chi tiêu cao hơn nữa.

Nền kinh tế cảm xúc đó còn len lỏi vào đời sống hằng ngày thông qua nền tảng nhắn tin trả phí - về bản chất là dịch vụ thuê bao được thiết kế để mô phỏng giao tiếp cá nhân giữa idol và fan.

Thông qua các ứng dụng như DearU Bubble, Weverse hay Fromm, người hâm mộ trả phí hằng tháng cho từng nghệ sĩ để nhận tin nhắn, ảnh, ghi âm giọng nói hoặc bài đăng được gửi trong giao diện trò chuyện, tạo cảm giác như cuộc nói chuyện riêng tư. Hiện nay, các nền tảng này trở thành tiêu chuẩn trong ngành, biến sự thân mật thành gói thuê bao, góp phần làm mờ ranh giới giữa biểu diễn và tương tác cá nhân.

Chuyên gia trong ngành đánh giá theo thời gian, cấu trúc này định hình lại cách người hâm mộ Kpop hiểu về vai trò của mình. Sau nhiều năm mua album, duy trì thuê bao và ủng hộ các sản phẩm, thần tượng có thể không còn được nhìn như những nghệ sĩ xa vời mà giống như những “khoản đầu tư chung”.

Nhà phê bình âm nhạc Lim Hee Yoon nhận định động lực then chốt phía sau sự tăng trưởng của Kpop là “khả năng chuyển hóa lòng trung thành và đam mê của fandom thành dòng tiền”.

Khi các nền tảng phát triển và ngành công nghiệp mở rộng, nữ chuyên gia chỉ ra những cơ chế đó trở nên “ngày càng tinh vi và thương mại hóa”.

Hệ thống kinh doanh dựa trên sự gần gũi đẩy thần tượng vào tình cảnh bị fan kiểm soát về đời tư.

Tuy vậy, nhiều chuyên gia cho rằng sự thân mật cần có giới hạn rõ ràng. Ông Jang Min Gi, giáo sư truyền thông tại Đại học Kyungnam (tỉnh Gyeongsang), phân tích: "Nếu chính nghệ sĩ lựa chọn không công khai chi tiết đời tư, những chi tiết đó không nên bị chủ động truy tìm hay khai thác. Người ta thường quan niệm việc bị phơi bày đời tư ngoài ý muốn là điều không thể tránh khỏi, thay vì cảm thấy có vấn đề hoặc ý thức được tính nghiêm trọng".

Khi Kpop tiếp tục mở rộng, hệ thống từng giúp thúc đẩy sự vươn lên toàn cầu của thể loại này giờ đây đang bị soi xét bởi những khán giả có ý thức. Họ mong muốn nghệ sĩ không bị đối xử như tài sản riêng, mà là những cá nhân độc lập.

Tuy nhiên, chừng nào Kpop vẫn còn thu lợi từ sự gần gũi cảm xúc được thiết kế có chủ đích, tranh cãi xoay quanh chuyện hẹn hò khó có thể biến mất. Tin đồn về Jung Kook và Winter rồi sẽ phai nhạt, nhưng hệ thống biến suy đoán thành làn sóng phản ứng dữ dội có lẽ tồn tại lâu dài hơn nhiều.