Tháp Báo Thiên nằm trong quần thể chùa Bái Đính (Ninh Bình). Kiến trúc của tháp hình lục giác (6 mặt) với chu vi 24m, cao 100m, gồm 13 tầng và được Trung tâm Sách kỷ lục châu Á (World Records Association - WRA), Tổ chức Kỷ lục châu Á (Asia Book of Records) ghi nhận là ngôi bảo tháp cao nhất châu Á.
Tháp được xây dựng bằng bê tông cốt thép, bên ngoài ốp gạch nung Bát Tràng với hoa văn trang trí mang phong cách nghệ thuật thời Lý. Đây là kiểu tháp được xây dựng theo phong cách Phật giáo truyền thống và kết cấu mang đậm nét văn hóa của Việt Nam.
Tầng 1 của tháp là nơi tôn thờ pho tượng Đức Phật Thích Ca Mâu Ni bằng đồng nguyên khối, được dát vàng, trong tư thế kết ấn xúc địa - biểu tượng của việc “chạm vào trái đất” hay “gọi trái đất làm chứng”. Bao quanh không gian thờ tự là các phù điêu khắc họa sinh động cuộc đời Đức Phật, từ khi đản sinh đến lúc thành đạo và nhập niết bàn.
Để lên đến tầng cao nhất của bảo tháp, du khách phải vượt qua 500 bậc thang bộ hoặc sử dụng thang máy đặt bên trong tháp từ tầng 2. Trên hành trình này, mỗi tầng đều có không gian thờ tự và hệ thống tượng Phật dát vàng, đem lại trải nghiệm tâm linh sâu lắng.
Tầng 13 được xem là nơi hội tụ và giao thoa giữa trời - đất, không gian thanh tịnh nhất của bảo tháp. Tại đây an vị xá lợi chân quý của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, được rước từ Ấn Độ, Thái Lan và Myanmar về chùa Bái Đính để thờ tự, chiêm bái.
Trong giáo lý Phật giáo, xá lợi tượng trưng cho trí tuệ và sự giác ngộ, là di vật thiêng giúp con người hướng về đời sống tâm linh và tu dưỡng đạo đức.
Theo đại diện chùa Bái Đính, tại trung tâm tầng 13 đặt một bảo tháp nhỏ, phía trên là 8 bảo tháp thu nhỏ hơn, bên trong chứa các viên xá lợi của Đức Phật.
Những viên xá lợi này có kích thước khác nhau - có viên nhỏ như hạt đậu, có viên chỉ bằng hạt cát - nhưng đều có độ cứng rất cao, được cho là “đập không nát, thiêu không cháy và thả vào nước không tan”. Hiện tượng này đến nay khoa học vẫn chưa lý giải hay kiểm chứng đầy đủ.
Cũng theo đại diện nhà chùa, tầng 13 được trang trí với hệ thống trần vòm gợi hình bầu trời trong quan niệm Phật giáo. Khi ngước nhìn, tâm điểm là hình tượng hoa sen với nhân và nhụy sen, mang ý nghĩa “trong nhân có quả”.
Bao quanh là hình ảnh 13 Đức Phật tiếp dẫn ở vòng thứ nhất, 13 Đức Phật niết bàn ở vòng thứ hai, tiếp đến là các họa tiết cánh sen, quả nôi lửa, hồ lô và chim hạc, tạo nên không gian linh thiêng và giàu biểu tượng.
Bảo tháp không chỉ nổi bật bởi kiến trúc độc đáo và giá trị tôn giáo, mà còn là điểm hành hương thu hút đông đảo phật tử và du khách mỗi năm.
Phía ngoài tháp, dọc theo 6 mặt là hàng trăm tượng Phật nhỏ bằng đá được bố trí hài hòa từ chân đến đỉnh, tạo nên điểm nhấn đặc biệt cho công trình. Để hoàn thiện một bảo tháp quy mô và ấn tượng như vậy là công sức của hàng trăm nghệ nhân điêu khắc Ấn Độ cùng các kiến trúc sư và nghệ nhân lành nghề trong nước.
Trên trần bảo tháp được thiết kế theo phong cách Ấn Độ huyền bí, chạm khắc trên đó là hình ảnh Đức Phật, hình tượng đài sen, và chim lạc gắn trên các vách gỗ.
