Ngày giỗ Tổ nghề Sân khấu Việt Nam là 12/8 âm lịch hàng năm. Tuy nhiên, tại TPHCM các nghệ sĩ thường tổ chức lễ giỗ từ ngày 10/8 đến 12/8 âm lịch (tức ngày 1/10 đến 3/10 dương lịch). Trong dịp này, có người tổ chức cúng tại sân khấu, hãng phim, công ty, cũng có nghệ sĩ cúng tại nhà.
Theo ghi nhận của chúng tôi, không khí lễ giỗ Tổ nghề năm nay ở TPHCM vừa rộn ràng vừa ấm cúng, vừa trang nghiêm lại vừa thành kính.
Sân khấu Hoàng Thái Thanh và lời nhắc hãy để dày dép ngoài sân khấu
Mùa giỗ Tổ năm nào cũng vậy, các sân khấu đều chuẩn bị kỹ lưỡng, trang hoàng lộng lẫy. Hoàng Thái Thanh vẫn giữ được sự tôn nghiêm và chỉn chu. Mâm lễ được trang trí rất đẹp và nghi thức.
Nghệ sĩ Ái Như và NSƯT Thành Hội luôn thắp hương khấn nguyện trước tiên, vô cùng thành kính. Kế đến là tất cả các anh chị em nghệ sĩ lần lượt khấn nguyện, cầu xin điều tốt đẹp.
NSƯT Thành Hội và nghệ sĩ Ái Như thắp hương mở đầu cho nghi thức cúng Tổ.
Lời nhắc các nghệ sĩ về dâng hương tại sân khấu Hoàng Thái Thanh.
Điều đáng nói ở đây là tấm biển ghi dòng chữ: “Vui lòng không mang giầy dép lên sân khấu”. Câu này cũng có ý thầm nhắc nhở các nghệ sĩ rằng "hãy để đôi giày bẩn ở bên ngoài thánh đường sân khấu".
Hoạt động của Hoàng Thái Thanh hơn 10 năm qua đúng với tiêu chí này. Các tác phẩm ở đây sạch và đẹp từ nội dung đến hình thức. Nghệ sĩ tiền bối mẫu mực, các nghệ sĩ trẻ tôn sư trọng đạo. Sân khấu dẫu vẫn còn khó khăn nhưng vẫn giữ cái chất kịch của riêng mình, không chạy theo thị hiếu giải trí số đông.
Bàn thờ Tổ đặc biệt của NSƯT Bạch Long
Trong khi đó, NSƯT Bạch Long có cuộc sống vật chất không dư giả, đôi lúc khá khó khăn. Dẫu vậy, vào ngày giỗ Tổ, anh luôn tổ chức một buổi trang nghiêm. Do nhà anh chật và anh không có sân khấu riêng, buộc phải thuê một nhà hàng để tổ chức cúng Tổ.
Ngặt nỗi, đa số các nhà hàng không cho phép mang bàn thờ Tổ vô nên anh vất vả tìm kiếm. Cuối cùng, cũng có một nơi đồng ý cho anh mang bàn thờ Tổ vô trong để tiến hành nghi thức.
Bàn thờ Tổ của NSƯT Bạch Long vô cùng đặc biệt. Anh có trưng nhiều chân dung của các nghệ sĩ tiền bối mà anh xác tín đó là những nhà sáng lập bộ môn cải lương tuồng cổ.
NSƯT Bạch Long bên bàn thờ Tổ của sân khấu cải lương.
Bàn thờ Tổ của NSƯT Bạch Long.
Ngay trung tâm là tên của ông Mười Bửu, vị thầy đầu tiên của một số người thầy kỳ cựu trong lĩnh vực sân khấu tuồng cổ, trong đó phải kể tới cố NSND Phùng Há. Kế bên ông Mười Bửu là chân dung NSND Phùng Há. Phía dưới là chân dung nghệ sĩ Minh Tơ, Khánh Hồng, NSND Thành Tôn, nghệ sĩ Quỳnh Mai. Hai bên cánh là nghệ sĩ Đức Phú và NSND Thanh Tòng.
NSUT Bạch Long lý giải: "Bây giờ thế hệ trẻ ít theo cải lương, còn các em theo nghề không rành về lịch sử của cải lương. Cái bàn thờ của tôi để cho các em biết, ai là người có công sáng lập ra cải lương tuồng cổ. Ông Mười Bửu và má bảy Phùng Há là tiên phong.
Sau đó, thế hệ của đại bang Bầu Thắng - Minh Tơ, gồm các nghệ sĩ: Minh Tơ, Khánh Hồng, NSND Thành Tôn, nghệ sĩ Quỳnh Mai đến đoàn Phụng Hảo của má bảy Phùng Há để học nghề. Sau đó, về các đoàn phổ biến nghệ thuật hát tuồng cổ.
"Nghệ sĩ Đức Phú có công lớn trong việc góp sức phát triển cải lương tuồng cổ. Ông là người đầu tiên sáng tác tân nhạc cho cải lương tuồng cổ khiến cho loại hình này phong phú, hấp dẫn hơn. NSND Thanh Tòng là bậc thầy dựng tuồng và biểu diễn", NSƯT Bạch Long cho biết thêm.
Sân khấu kịch đang khó khăn. Sân khấu cải lương càng vất vả hơn. Vậy nhưng, các nghệ sĩ trót mang đạo vào thân đã luôn trung thành và nguyện sống chết với nghề. Họ có thể nghèo nhưng sân khấu vẫn luôn đẹp, vẹn tròn đạo nghĩa.
Nghệ sĩ Trung Dân tổ chức cúng Tổ tại nhà riêng.
Nghệ sĩ Trung Dân: “Hùm chết để da, người chết để tiếng”
Nghệ sĩ Trung Dân vì ngại chốn đông người nên anh tổ chức ấm cúng tại nhà. Các học trò của anh đến chia vui và dịp này anh giảng dạy cho các bạn về đạo của người nghệ sĩ. Thày và trò đều vui trong tình cảm chân thành.
Anh nói: “Mấy chục năm rồi, năm nào tới ngày này tôi cũng tự tổ chức ăn cơm Tổ. Tôi ráng làm sao, khi đứng trước bàn thờ Tổ là những người đi trước, trong đó có cả khán giả nữa thì mình không mắc cỡ, không ngượng ngùng. Lễ vật mình dâng lên là vật chất nhưng tinh thần là quan trọng nhất, đó là cái quyết định sự thành công của người nghệ sĩ.
Người ta nói, hùm chết để da, người chết để tiếng. Cái tiếng đó, người nghệ sĩ cũng là con người. Tôi mong khán giả luôn luôn hướng về sân khấu dân tộc, giúp cho nghệ sĩ chúng tôi có điều kiện để phát triển nghề và có dịp tri ân tất cả mọi người”.
